Zijn dagelijkse Bijbeloverdenkingen vinden via internet hun weg over de hele wereld. Het is daarnaast de droom van ds. Daniël Vinogradsky uit Oekraïne om in zijn woonplaats een kinderdagverblijf te openen. De 91-jarige baptistenpredikant gelooft dat hij van God voor deze taken de gezondheid krijgt. „Want behalve mijn nageslacht en mijn droom over uitbreiding van de school is er niets wat me vasthoudt op deze aarde.”
Onlangs hield hij een weddenschap met een van zijn Hollandse kleinzonen. Wie zich het beste kon opdrukken. Via Facebook verspreidde de kleinzoon het bericht over zijn opa, die zich nog gemakkelijk tien keer achter elkaar opdrukt. Wie er won, weet ds. Vinogradsky niet meer. Enigszins spijtig: „Voorheen kon ik me vele malen achtereen aan mijn armen optrekken, maar dat lukt niet zo goed meer.”
De predikant verwierf in Nederland bekendheid tijdens en na het communistische Sovjetregime als contactpersoon voor hulporganisatie Kom over en help (KOEH). Met steun van Driestar educatief en giften uit Nederland werd er in zijn woonplaats ook een christelijke school opgericht.
De voorganger is klein van postuur, maar zijn levenskrachtige houding compenseert zijn lengte. Vinogradsky’s vurigheid en charisma hebben evenmin veel geleden onder zijn leeftijd. Als de onderwerpen die hem ter harte gaan aan de orde komen, veert hij op en vertelt in rap Russisch en met weidse armgebaren over de idealen die hem altijd bezighielden. Zijn dochter Katja Ploeg-Vinogradskaya, die in Genemuiden woont, vertaalt.
Het ontbijt heeft hij overgeslagen en ook koffie is in de ochtend niet aan hem besteed. De baptistenpredikant vast iedere morgen. Op vrijdag zelfs tot aan de avond. Hij doet het uit overtuiging, maar geeft ook aan dat het volgens hem de gezondheid bevordert. „Toen een bij de school betrokken architect me eens vroeg hoe ik zo oud was geworden, heb ik hem drie oorzaken genoemd: het beperken van je eetmomenten en een gezonde slaap van minimaal acht uur per nacht. Maar niet in de laatste plaats de bereidheid om iedere dag God te kunnen ontmoeten. Hoe eerder je daarmee begint, hoe langer de voorbereiding op het sterven duurt.”
Drie van zijn negen kinderen gingen hem daadwerkelijk voor. Een 8-jarige zoon overleed aan leukemie, een gehandicapte dochter stierf aan een virus toe ze 36 was en vijf jaar geleden overleed zijn zoon aan een hartstilstand. Hij was 51 jaar. In 2007 overleed Vinogradsky’s vrouw. De droevige gebeurtenissen raken hem nog iedere dag. „Mijn vrouw mis ik het meest van allemaal. Ik spreek over de periode voor en na haar overlijden.”
Corona
Het is begin december. Enkele dagen eerder is de predikant, samen met zijn nog thuis wonende dochter Marina, op Schiphol geland. Voor een bezoek van een week aan de familie Ploeg in Genemuiden en vervolgens een week bij zijn dochter Ira in Hendrik-Ido-Ambacht, die net als Katja met een Nederlandse man is getrouwd.
Het kon allemaal net, zo blijkt uit een gesprek in de woning van de familie Ploeg. De strenge regels rondom corona in Nederland lieten het niet toe dat Vinogradsky in april Nederland bezocht. In die maand trouwde een van zijn Hollandse kleinzoons. „Nu was het weer mogelijk Nederland binnen te komen. Dat mag alleen bij familieomstandigheden of bezoek aan kinderen of kleinkinderen. We hebben daarom afgelopen zaterdag de receptie nog eens dunnetjes overgedaan”, vertelt Katja. Haar vader is zichtbaar blij zijn kinderen en kleinkinderen te ontmoeten. De eerste achterkleinkinderen in Nederland zijn op komst. Graag zou hij ook zijn oudste zoon, die met zijn gezin in Amerika woont, weer bezoeken. „Dat kon ook door corona niet. Maar mijn visum loopt tot 2030, dus als God me spaart moet het lukken.”
Banden met Nederland
Tientallen jaren was Vinogradsky voorganger van de Evangelie Christen Baptistengemeente ”Rosdestwa” in de Oekraïense stad Zhitomir. Door de oprichting van de school, hulp van de Driestar en contacten met KOEH ontstonden er nauwe banden met Nederland. Die leidden er uiteindelijk ook toe dat twee van Vinogradsky’s dochters met een Nederlandse man trouwden.
Ruim dertig jaar geleden ging de predikant met pensioen. „Ik was toen 60 jaar, dat was de officiële leeftijd”, Maar het belangrijkste deel van zijn werk moest op dat moment nog beginnen. Na het verdwijnen van het IJzeren Gordijn spande de hij zich in om het eerder afgepakte kerkgebouw terug te krijgen, stond hij aan de wieg van een christelijke school en ging hij nog jarenlang met enige regelmaat voor in zijn gemeente. Pas drie jaar geleden werd een andere voorganger hoofdverantwoordelijke voor de baptistengemeente.
Over de ontwikkelingen in zijn kerk is hij enigszins somber. „De avonddienst is afgeschaft. Dat zou ik niet gemakkelijk gedaan hebben. Door corona is het kerkbezoek niet alleen minder mogelijk, maar ook verder afgenomen.” Volgens Vinogradsky heeft de pandemie grote sporen nagelaten. „Maar al in de jaren voor corona nam de kerkelijke betrokkenheid af. De verworven vrijheden en aandacht voor materiële welvaart hebben hun sporen nagelaten. We waren tijdens de vervolgingen en vlak daarna een kleine, maar geestelijk heel sterke gemeente. Er zijn nu veel naamchristenen. Ik maak me daar grote zorgen over.” Hij staart peinzend voor zich uit en relativeert zijn verdriet over de kerk: „Ik heb zo veel golfbewegingen meegemaakt in mijn leven. Persoonlijk zie ik het ook als een natuurlijke gang. Christus heeft het al voorspeld. Als Hij op aarde komt, zal hij nog geloof vinden?”
Discipline
Over de school is hij positiever. Het leerlingenaantal is opgelopen tot circa 350. Ongeveer de helft van hen is afkomstig uit niet-christelijke gezinnen. Op de school, die voornamelijk leunt op christelijke leerkrachten, komen zij met het Evangelie in aanraking. De groei van de school heeft vooral te maken met de kwaliteit van het onderwijs en de veelgeroemde discipline.
Maar aan de inkomstenkant is het steeds weer oppassen geblazen. „De steun uit Nederland, financieel en ook methodisch via de Driestar, is van onschatbare waarde. We krijgen voor een deel subsidie van de regering, maar voor de salarissen en het onderhoud van de gebouwen is veel meer nodig. De draagkracht van veel ouders is er sinds de oorlog niet beter op geworden. Er zijn een paar gezinnen rijk, maar veel grotere gezinnen moeten de eindjes aan elkaar knopen. Voor de eerste leerlingen wordt omgerekend ongeveer 65 euro gevraagd. Met een salaris dat in Zhitomir gemiddeld op 350 euro ligt, is dat niet op te brengen. Er sterft gelukkig niemand van de honger, maar het is voor tal van gezinnen lastig om rond te komen.” Problematisch is dat veel Oekraïners naar Polen gaan om hun brood te verdienen. Vrouwen en kinderen blijven alleen achter en dorpen in het westen van het land lopen geleidelijk leeg. Ook in de kerk is dat merkbaar.
Plannen
De predikant heeft grote plannen. De bestaande school is toegankelijk voor kinderen en jeugd in de leeftijd van 6 tot 16. Vinogradsky wil graag ook de kleintjes laten onderwijzen. Hij is nu bezig om voor elkaar te krijgen dat er een oude, vervallen peuterspeelzaal gehuurd kan worden. De grondoppervlakte bedraagt enkele duizenden vierkante meters en dat zal voldoende plaats bieden voor de basisschool en de nieuw op te richten peuterspeelzaal.
In de praktijk kan het leiden tot een verdubbeling van het aantal leerlingen. „Wettelijk ligt er op de gebouwen en de grond een bestemming voor kleine kinderen”, aldus Vinogradsky, die hoopt dat bij een aanstaande veiling de uitslag gunstig zal zijn voor hem en zijn medestanders. „Het is mijn gebed en droom dat we er ook voor de peuters kunnen zijn.”
Recent bezocht hij –als leider van het schoolbestuur– de vergaderingen waarbij over de bestemming van het terrein en de gebouwen werd gesproken en overlegde hij met de burgemeester van Zhitomir.
Tot in de hoogste regeringskringen heeft hij contacten. „Dat heb ik te danken aan onze zoon. Hij is overleden, maar helpt me nog steeds. Dat klinkt bijzonder, maar als legerpredikant had hij veel con- necties in regeringskringen. Daar heb ik nog steeds veel profijt van.”
Mocht de baptistengemeente de grond en opstallen van de voormalige peuterspeelzaal kunnen huren, dan zal er opnieuw een beroep worden gedaan op sympathisanten in Nederland om de opknapbeurt, inrichting en exploitatie mogelijk te maken.
Verwondering
In de vorige eeuw zat Vinogradsky in gevangenschap vanwege zijn geloof. Het was niet zijn slechtste tijd, meent hij, want hij had volop gelegenheid zich in de Bijbel te verdiepen. Zijn cel werd een seminarie.
Toch was hij dankbaar en opgelucht toen er zich vrijheid van godsdienst aandiende. Ondanks de spanningen tussen oost en west en de dreiging van een invasie van de Russen aan de oostgrens van Oekraïne, gelooft hij niet dat de situatie van toen snel terugkeert. „Althans, niet in mijn leven. Het merendeel van de bevolking, zeker 60 procent, moet niets van Rusland hebben. Wat dat betreft zijn er niet alleen spanningen met de Russen, maar ook binnen regeringskringen. Op zich ben ik niet zo bevreesd voor de positie van Oekraïne.”
Als de baptistenpredikant zijn levensweg overziet, blikt hij in verwondering terug. „Ik ben al vele jaren bereid om te sterven. Om met Paulus te spreken: Het sterven is mij gewin. Natuurlijk heb ik hier mijn kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen, maar verder houdt niets me op aarde vast.
Iedere dag is het er besef dat ik bereid moet zijn op een ontmoeting met de Heere. Na het overlijden van mijn vrouw heb ik me daarom vaak afgevraagd waarom ik fysiek en geestelijk nog steeds goed in vorm mag zijn.”
Het antwoord vindt hij in zijn inspanningen voor de uitbreiding van de school én in het schrijven van dagelijkse overdenkingen. Die worden, zowel in Nederland als in de Verenigde Staten, door duizenden mensen gelezen. „Dat begon toen ik 90 jaar werd. „Een van mijn vrienden gaf me een tablet, met de opmerking dat ik me wat meer moest ontwikkelen op digitaal gebied. Ik zou mijn kinderen en kleinkinderen op die wijze van dienst kunnen zijn, zeker toen we allemaal als gevolg van de pandemie aan huis gekluisterd waren.”
Ds. Vinogradsky startte daarop met ontmoetingen via Zoom, drie keer per week. Dat groeide uit tot dagelijkse overpeinzingen, van maandag tot en met zaterdag. Hij trekt er nu dagelijks vier uur voor uit om een Bijbelgedeelte te overdenken, een stukje op schrift te stellen en dat vervolgens op de tablet in te tikken.
Via WhatsAppgroepen wordt het naar zijn kinderen gestuurd, in Nederland en Amerika vertaald en via andere groepen verder verspreid. „Ik zie het nu als een hoofdtaak.” Glimlachend: „Ik leid een onlinekerk.”
De 91-jarige dominee Vinogradsky is meer dan vijftig jaar voorganger geweest van de Evangelie Christen Baptistengemeente ”Rosdestwa” te Zhitomir (Oekraïne). Tijdens de strenge vervolgingen in de voormalige Sovjet-Unie zat hij meerdere jaren in gevangenschap vanwege zijn rol in het kerkelijk werk.
Dochter Katja Ploeg-Vinogradskaya uit Genemuiden was woensdag 26 januari te gast in Terdege Live. Bekijk de uitzending hier terug.
beeld: Renate Bleijenberg-van Leeuwen
Smaakt Terdege naar meer?
En wil je de andere artikelen ook graag lezen?
