Het verhaal van Paleis Het Loo

Zodra de deuren van Paleis Het Loo opengaan, is het net alsof er een geschiedenisboek wordt opengeslagen. De verhalen over majesteiten, hoogheden en zelfs de Duitse bezetter zijn overal zichtbaar en hoorbaar aanwezig. Neem de historische schelpengrot van koningin Mary (1662-1694). Op warme dagen zocht zij hier verkoeling, terwijl ze kon genieten van een klaterend fonteintje en honderden tropische schelpen op de wanden en plafonds. Tot 2018 was de ruimte alleen vanachter glas te bewonderen, nu mogen de bezoekers er dwars doorheen.

Er is dus veel veranderd in een van de mooiste monumenten van ons land. Volgend jaar vindt de grote opening plaats en wordt ook een ondergrondse vleugel in gebruik genomen, maar de gerenoveerde ruimtes van het paleis zelf zijn nu alvast te bezichtigen. De nieuwe route begint in de vestibule, waar op een modern meubel leenapparaten klaarliggen voor een audioverhaal. Paul Rem, een van de paleisconservatoren, vertelt waarom: „Paleis Het Loo móést gerenoveerd worden, daar konden we niet onderuit. Achter de wanden, onder de plafonds: overal was asbest aanwezig. Om nog maar niet te spreken over het verouderde klimaatsysteem. Toen de omvang van de renovatie duidelijk werd, hebben we gelijk besloten om bij de nieuwe inrichting het verhaal van het paleis meer naar voren te laten komen. Een goed instrument daarvoor is een audiotour. Bezoekers hoeven nu alleen nog maar een koptelefoon op te zetten om greep te krijgen op wat ze zien.”

Dat blijkt geen overbodige luxe, want veel ruimtes hebben een ware metamorfose ondergaan. Paul Rem: „Van de pakweg 35 historische vertrekken zijn er 7 volstrekt anders en ook bij de zalen die grotendeels hetzelfde zijn gebleven, hebben wij een soort van zuivering toegepast. Wat ik bedoel is dit: voorheen waren de vertrekken vaak een soort mini-musea. Als het een kamer van koningin Sophie betrof, haalden we álles van haar uit het depot. Bij het renoveren hebben wij de oorspronkelijke inrichting als leidraad genomen. Zo kom je veel dichter bij de persoon.”

:::photo_gallery 1:::

Badende dames Ook over de rode draad werd goed nagedacht door het team van Paleis Het Loo. Voorheen kwam je vanuit de slaapkamer van koning Willem lll in het kabinet van Hendrik de Zeevaarder terecht. Dat was geen straf, maar heel logisch was het evenmin. Paul Rem: „Direct naast de slaapkamer van koning Willem lll lag zijn garderobe. Een koning liep immers niet in pyjama het hele paleis door. Bij de renovatie is de oorspronkelijke kamer weer in ere hersteld. Behalve kledingkasten uit zijn tijd, zie je er ook een schilderij met badende dames. Zie dat ook maar als een nadere kennismaking.”

Voor een conservator is een grondige renovatie natuurlijk de spreekwoordelijke kers op de taart. Of om bij het thema te blijven: de kroon op het werk. Paul Rem: „Ik heb meer dan ooit mijn opgedane kennis kunnen toepassen. Zo weet ik –dankzij grondig onderzoek en het bestuderen van (buitenlandse) paleizen– precies hoe je een vertrek inricht en hoe alle verhalen mooi samenkomen binnen één gebouw. Een vertrek waar ik heel blij mee ben, is de ontvangkamer van prins Bernhard. Je moet je voorstellen dat koningin Juliana en prins Bernhard tot het overlijden van koningin Wilhelmina in de zomer naar Paleis Het Loo kwamen. In de wet was immers vastgelegd dat dit de zomerresidentie was. Prins Bernhard had hier dus eigen kamers, waaronder een kamer met jaren 50-meubels die hier op het paleis zijn gemaakt. Opvallend waren ook de vele foto’s die in de ruimte hingen en stonden. De prins had goed in de gaten hoe hij aan zijn imago kon werken. Helaas bleek de foto van de prins en premier Churchill onvindbaar in de Nederlandse archieven. Na een lange zoektocht kwamen we uit bij het Imperial War Museum in Londen. Daar hadden ze hem nog wel en zo kon ik de foto alsnog toevoegen aan de kamer. Vaak denken mensen dat ik de hele dag rondloop met witte handschoentjes, maar 90 procent van mijn tijd breng ik door achter mijn computer.”

Het kantoor van de conservator is momenteel gevestigd op de zolder van de koninklijke stallen. Voor je er überhaupt arriveert, moet je zeker een stuk of tien ruimtes door en evenveel trappen op. Paul Rem: „Voor de verbouwing had ik een prachtige kamer in het paleis. Met van die hoge ramen en een kroonluchter in mijn nek. Als ik in de toekomst vanuit de stallen weer naar het paleis ga, zal zo’n decor niet terugkeren. Inmiddels staat de collectie uit die kamer óf in het paleis óf in ons nieuwe depot in Amersfoort. Dat is natuurlijk veel beter voor het behoud ervan.” Wel in het vertrek van de conservator te vinden, zijn prenten van het paleis, lijstjes in bubbeltjesfolie en een doos met stofstaaltjes. „Zie je die felpaarse zijde? Die stof is gebruikt voor een stoel van Koning Willem l.”

Verbanden Ondanks het ruime aanbod aan opleidingen, kent Nederland weinig studies voor het vak van conservator. Je leert het vooral door het te doen. Paul Rem: „Na de middelbare school heb ik de universitaire opleiding kunstgeschiedenis gevolgd. Ook heb ik aan de VU archeologie gestudeerd. Ik ben gepromoveerd op de vroege protestantste kerken van Rotterdam en Dordrecht. In 1993 kwam ik bij Paleis Het Loo terecht. Daar hadden ze al een computer, waar ik uren achter heb gezeten om de hele collectie te archiveren. Van keramieken vazen tot zilveren verlichtingsornamenten. Alles zit dus in mijn systeem. Dat helpt mij tot op de dag van vandaag bij het leggen van verbanden.”

Qua interieur beheert Paul Rem ongeveer 90 procent van de collectie. Denk hierbij aan meubels, goud- en zilverwerk, uurwerken en interieurtextiel. De rest van de collectie wordt beheerd door zijn collega’s. Paul Rem: „Mijn werk is echt een kwestie van teamwork, ik zou het niet zonder mijn collega’s kunnen doen. Als ik een ruimte inricht, moeten daar bijvoorbeeld wel bloemen in staan. Zeker als de vroegere bewoner dat ook had. Sommige ruimtes zijn helaas zo kwetsbaar, dat het onverstandig is om ze wekelijks te betreden voor een nieuw boeket. In zo’n geval overleg ik met de ”conservator tuinen”. Doen we echte bloemen of doen we zijde?”

Wanneer de verbouwing helemaal klaar is, zit het werk van de conservatoren er nog niet op. Het is geen kwestie van een strik erom en klaar. Paul Rem: „Er komen prachtige tentoonstellingen aan. Die moeten allemaal gerealiseerd worden. Ook heb ik nog een lange lijst met wensen wat betreft de verdere inrichting van het paleis. Er valt altijd wel iets te verbeteren. En vergeet niet: de verbouwing is nog niet af. In 2023 vindt de officiële opening plaats, als de ondergrondse vleugel met het nieuwe museum af is. Ook daarna zullen mijn agenda en mailbox zich wel blijven vullen. Kijk, hier heb ik een mailtje dat ik over een jaar of vier ook zomaar zou kunnen ontvangen. Iemand vraagt of ik de klokken in het paleis tikkend wil hebben. Daar heb ik al over nagedacht: zeven wel, de rest niet. Een tikkende klok draagt bij aan de beleving van de bezoeker. Als conservator moet je oog hebben voor zowel de rode draad als álle details.”

beeld: Paleis Het Loo

Het verhaal van Paleis Het Loo

Wat vond je van dit artikel?

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege
op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Het verhaal van Paleis Het Loo

Wat vond je van dit artikel?

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Impressie van Terdege
op Instagram