In onze kerkbieb is een aparte kast ingeruimd voor boeken van vergeten auteurs. Speciaal voor de liefhebbers van verouderde spellingswijzen, vergeelde bladzijdes en de geur van weleer.
Tot mijn verbazing tref ik juist in deze kast een boek aan met Chinese karakters op de kaft. Nieuwsgierig sla ik het op. De schrijver voert me mee naar een migrantenwijk in Rotterdam, ergens in de jaren dertig.
Het verhaal leest lekker weg, maar de „Chineezen”, ook wel onbekommerd de geeltjes genoemd, komen er vrij bekaaid vanaf. „Af en toe duikt er uit de donkerte een voorbijganger op, die slechts even, bij ’t passeren, zichtbaar is. Een geel gelaat, met loerende, scheefstaande oogen.” De beschrijving van het straatbeeld is ook tekenend: „Een enkel Arabisch opschrift – in ’t deurgat staat als uithangbord een neger, dan weer Chineesch. Al maar die grillige lettergevaarten in goud en wit.” Nee, dan ónze letters. Later in het boek krijgen de Chinese immigranten een taalcursus, waarbij ze ijverig aantekeningen maken, „voor zoover ze de edele schrijfkunst op Europese wijze meester zijn.”
Een van de personages is een Britse vrouw, getrouwd met een Chinees die redelijk positief wordt neergezet. Tot hij zich door de crisis genoodzaakt ziet in opium te gaan handelen. „Als ze hem vraagt, waar hij toch heengaat iedere avond, komt zijn antwoord ongewoon kort en bits: „Business! Nothing for women!” Dan komt iets van de ware Chineezenaard boven, die in de vrouw slechts het middel ziet om door een nakomelingschap de voorouders tevreden te stemmen.” Je hoeft niet woke te zijn om hier racisme in te lezen. En dat terwijl de hoofdpersoon een predikant is, die met de beste bedoelingen onder de geeltjes evangeliseert.
Moet je als bibliotheek dit soort boeken niet afschrijven? Daar is best wat voor te zeggen. Tegelijk zou het een verarming zijn. Want juist zo’n boek geeft een prachtig inkijkje in de denkwereld van de generaties die ons voorgingen. En toch... misschien zou een briefje met een waarschuwing voorin wel goed zijn. Het feit dat ik zoiets bedenk, is natuurlijk al een teken aan de wand: ook ik ben een kind van mijn tijd. Het bepaalt me bij de vraag: als deze wereld over tachtig jaar nog bestaat, hoe zal men dan onze woorden wegen?
Neline is getrouwd en moeder van Martha (9), Abel (7), Jolijn (6), Reinout (4) en Sifra (1).
beeld: Tineke van der Eems
