De traktaten die Horatius Bonar in Kelso verspreidde, waren bedoeld voor leden van zijn eigen kudde. Tot zijn verrassing kregen ze een veel breder bereik, tot in het buitenland toe. Uitgeverij Brevier bundelde een deel ervan onder de titel ”Geloof en leef!” „Dit boek geeft een evenwichtig beeld van het denken van Bonar.”
De puriteinen en hun geestelijke nazaten veroverden al vroeg het hart van Leen van Valen (74). In de loop der jaren publiceerde hij tal van geschriften over hun leven en werk en vertalingen van hun boeken.
Hoewel hij waardering heeft voor alle schrijvers en predikers met puriteins bloed, in al hun veelkleurigheid, weet de inwoner van Dordrecht zich in het bijzonder verbonden met Horatius Bonar. „Hij is door de Heere gebruikt om me aan het eind van mezelf te brengen. Ik was ernstig met de geestelijke dingen bezig, maar de Heere Jezus kende ik niet. Nooit was ik echt ontdekt aan de zonde van mijn ongeloof, een zonde die de Heilige Geest me toonde door middel van Bonar. Zijn boekje ”God's way of peace”, dat ik later heb vertaald, kon ik van kwaadheid wel in de vijver gooien. Alle pogingen om te geloven sneed hij af als eigenwillige godsdienst, zelfs het bidden. Ik wilde het geloof hebben, om daarmee naar de Heere Jezus te gaan. Dan maak je van het geloof je Zaligmaker. Toen de Heere me in de ruimte zette, was datzelfde boekje voedsel voor mijn ziel. Vooral het laatste hoofdstuk, ”Jezus alleen”. Dat is de kern van het geloof.”
Wat is kenmerkend voor Bonar?
„Het centraal stellen van Christus, ook in de heiliging. Geloof en bekering vormen een tweeling, al gaat het geloof voorop. De realiteit van de zondeval, ook na ontvangen genade, is een tweede lijn in zijn werk. Bonar heeft daarin iets kohlbruggiaans. We worden volgens hem nooit meer dan geredde zondaren, levend van genade. De persoon en het werk van Christus brengt Bonar heel dichtbij. Wat Hij gedaan heeft aan het kruis en door Zijn opstanding, en wat Hij nu nog doet aan de rechterhand van de Vader. De wijze waarop Bonar Christus uitschildert, raakt me altijd weer.”
U vertaalde veel van zijn boeken, wat vindt u zijn beste werk?
„Nog steeds ”Gods weg van vrede”. Dat is heel gestructureerd. Ook het nu uitgegeven boek met Kelso-traktaten bevat juweeltjes, zoals ”Geloof en leef”, het voor zondagsschoolkinderen geschreven ”De lange, witte klederen” en de meer theologische traktaten over de werken van de Heilige Geest in het Oude en het Nieuwe Testament.
Het mooie van dit boek is dat het een evenwichtig beeld geeft van het denken van Bonar. Heel verhelderend schrijft hij over het gevaar van het vermengen van het werk van Christus voor ons en het werk van de Heilige Geest in ons. Daar zijn we allemaal toe geneigd. Je moet eerst iets voelen om tot Jezus te komen. Bonar begint met de heilsfeiten. Je moet geloven wat Jezus heeft gedaan, dan volgt de bevinding vanzelf. Met een leven uit de standen van de genade onthoud je jezelf veel troost. Ik heb geleerd te belijden dat ik door bloed ben gekocht, ook als ik daar door psychische zwaktes niets van voel. De gevoelige nabijheid van de Heere Jezus is heerlijk, maar niet de grond van ons geestelijk bestaan.”
beeld: Henk Visscher
Lees verder
Lees het hele artikel in Terdege. Nog geen abonnee?
