„Ik ben ook zo dom als een koe”, mopperde mijn oma jaren geleden nogal eens als ze aan de verliezende hand was tijdens een spelletje Rummikub. Mijn nichtje en ik legden in rap tempo cijferreeksen op het Perzische tapijtje van haar keukentafel en zagen onze speelplankjes snel leger worden. Gaandeweg de vriendschappelijke strijd verloor mijn oma de hoop op een voor haar goede afloop. Hoe pienter wij haar ook vonden, op dat moment vond ze zichzelf maar wat dom.
Ik moet weleens aan haar opmerking denken als ik letterlijk tussen de koeien sta. Zijn koeien dom? Hoe ingesleten de uitdrukking ook is, ik ben steeds meer overtuigd van het tegendeel. Ik sta namelijk nogal eens versteld van de slimheid en gevoeligheid van deze dieren. Een tijdje geleden merkte ik sterk hoe sensitief koeien kunnen reageren op de stemming van hun baas, de boer. Ik was op bedrijfsvisite bij een veehouder en zijn vrouw. Nog niet zo lang geleden had er zich een inktzwart drama voltrokken op de boerderij. Hun dochtertje van 2 jaar was door een ongeval op het erf om het leven gekomen. De nachtmerrie had de levensvreugde van de boer in één klap weggevaagd. Ik vroeg voorzichtig hoe het met hem ging. „Ik kan het sindsdien niet goed meer met mijn koeien vinden”, merkte hij bedachtzaam op. „Ze zijn onrustig en veel sneller dan vroeger geneigd om een trap te geven.”
Het immense verdriet van de boer had overduidelijk zijn weerslag op zijn dieren. De troosteloosheid en machteloosheid werkten door in de relatie van de boer tot zijn vee. Nog niet eerder had ik die wisselwerking zo sterk gezien als op de bewuste boerderij.
Zijn koeien dom? Absoluut niet. En reken maar dat mijn oma dat ook wist, want zij kwam vroeger zogezegd zelf ”van achter de koeien”. Het zijn intelligente, sociale beesten. Ze herkennen mensen, voelen emoties aan en kunnen dus ook stress ervaren. Mijn ervaring is dat je aan de koeien de boer kunt leren kennen; een rustige boer heeft in de meeste gevallen ook rustige koeien. Voor een dierenarts zijn koeien dus een goede graadmeter om in te schatten hoe het reilt en zeilt op een bedrijf. Kiene beesten, die koeien. En dat is een waarheid als een koe.
beeld: Tineke van der Eems
