Amerikaans bombardement op Tokio: „grootste aantal burgerdoden op één dag ooit”

Op 7 december 1941 vielen Japanse vliegtuigen Pearl Harbor aan. De verrassingsaanval vernietigde een groot deel van de Amerikaanse vloot die voor anker lag bij deze Amerikaanse marinebasis op Hawaii. De Amerikaanse president Roosevelt reageerde met een beroemd geworden toespraak, die begon met de woorden: „Gisteren, 7 december 1941, een datum die we nooit meer zullen vergeten, werden de Verenigde Staten van Amerika plotseling en opzettelijk aangevallen door de zee- en luchtmacht van het Japanse keizerrijk.” Amerika verklaarde Japan de oorlog, maar stond met lege handen: een groot deel van de Amerikaanse vloot in de Stille Oceaan was gezonken of beschadigd. Het duurde tot april 1942 voor Amerika kon terugslaan. Een kleine vloot bommenwerpers vloog toen onder leiding van luitenant-kolonel James Doolittle naar Tokio en bombardeerde de stad. Zo’n vijftig burgers kwamen daarbij om. In juni 1942 wonnen de Amerikanen de Slag bij Midway. Japan verloor 8 schepen, bijna 250 vliegtuigen en zeker 3000 soldaten. Korte tijd later begon de Slag om Guadalcanal, die een halfjaar zou duren. Na deze overwinningen lukte het de Amerikaanse troepen om van eiland naar eiland te ‘hoppen’ en de Japanse bezetters te verjagen. Daardoor kwamen de Japanse eilanden langzaam binnen bereik van Amerikaanse bommenwerpers. ## Brandbommen Het Amerikaanse leger vond in 1941 het bombarderen van steden niet nuttig. Een hoge officier zei: „Luchtbombardementen op burgers lonen niet en zijn niet raadzaam.” Een jaar later veranderde die mening. Een commissie van het ministerie van Defensie sprak in 1942 over ”area bombing” –het bombarderen van gebieden– en gaf aan dat ook huizen van fabrieksarbeiders belangrijke doelen waren. Want zonder arbeiders zouden de fabrieken geen wapens kunnen maken. Nog een jaar later wilde een luchtmachtgeneraal industriële doelen gaan bombarderen. Op de lijst met doelen kwamen ook gebieden in de omgeving van steden. In een rapport over de brandbaarheid van Japanse plaatsen stonden kaarten van twintig steden. De bebouwde kom en bewoonde industriegebieden waren de belangrijkste doelwitten, want brandbommen zouden daar voor een onbedwingbare brand zorgen. Het kon niet anders of de veranderende ideeën van de legerleiding zouden vroeg of laat leiden tot het bombarderen van burgers. In februari 1945 was het zover. Op 4 februari vielen er Amerikaanse bommen op Kobe en drie weken later op Tokio. Voor dat laatste bombardement zette de luchtmacht 129 bommenwerpers in, die bij elkaar meer dan 450 ton aan brandbommen dropten. ## Zwembad Niet iedere piloot kon zich vinden in de nieuwe strategie van de luchtmacht. Een officier vond het een „terreurbombardement”, maar de hoogste baas vond dat burgerslachtoffers bij een oorlog hoorden. Twee weken later volgde het tweede bombardement op Tokio. Doelwit was de wijk waar vooral arbeiders en ambachtslieden woonden. De bemanningen van de B-29-bommenwerpers kregen te horen dat zij de fabriekjes in dit gebied moesten vernietigen, maar dat het ook de bedoeling was om burgerslachtoffers te maken. De luchtmacht laadde 346 B-29’s met meer dan 1500 ton brandbommen. Iets na de middag arriveerden de bommenwerpers boven de stad. Een halfuur nadat de eerste bommen vielen, was de brand niet meer onder controle te krijgen. Een sterke wind zorgde ervoor dat veel kleine brandjes uitgroeiden tot vuurhaarden, die samen vuurstormen vormden. >„We hoorden kinderen die „mama, mama”! schreeuwden” Burgers probeerden te vluchten voor de vlammenzee. Maar het vuur zorgde voor een hitte van bijna 1000 graden, waardoor kleren spontaan in brand vlogen. Ramen smolten en het vloeibare glas trof vluchtende voetgangers. Bovendien zogen de vlammen zuurstof weg uit de omgeving, waardoor mensen stikten. Burgers die de Kototoi-brug wilden oversteken, werden geraakt door een bommenlading die op de brug viel. Zelfs een zwembad bleek niet veilig: de mensen die daar dekking zochten, stierven in het kokende water. ## Schuilplaats Een Japanse vrouw die als meisje van negen jaar het bombardement meemaakte, vertelde later dat haar familieleden eerst wegkropen in een ondergrondse schuilplaats. „We hoorden kinderen die „mama, mama!” schreeuwden. Ouders die de namen van hun kinderen riepen.” Toen haar vader zich realiseerde dat het gezin daar niet veilig zou zijn, vluchtte het gezin weg. Buiten stond alles in vuur en vlam: de straten, de huizen, alles. De vrouw vertelde over een paard dat een houten bagagekar trok. Toen de bagage plotseling vlam vatte, sprong het vuur over naar de staart van het paard en verbrandde het dier. Ook de berijder overleefde de brand niet. Het vuur doofde uiteindelijk halverwege de dag. Maar het ”Tōkyō kūshū”, zoals de Japanners het enorme bombardement op de stad noemden, had toen al zo’n 100.000 mensen het leven gekost. Nog eens een miljoen burgers raakten dakloos. De Amerikaanse commandant van de luchtmacht maakte zich er niet zo druk om: „Het moest gewoon gebeuren.” ## Atoombommen Het bombardement op Tokio zorgde volgens historicus Richard Overy voor het grootste aantal burgerdoden op één dag ooit. Er vielen meer doden dan bij de Duitse bombardementen op Londen, meer doden dan bij het Engelse bombardement op Dresden, meer zelfs dan bij de eerste atoombom die vijf maanden later Hiroshima zou verwoesten. De Japanse keizer Hirohito verzuchtte dat er een einde aan de oorlog moest komen, omwille „van het welzijn van de mensheid.” Dat was nog niet zo makkelijk, want een deel van de Japanse legerleiding wist van geen opgeven. En Amerika wilde niet onderhandelen en dacht dat Japan dat ook niet wilde. Dat laatste was voor Amerika een van de redenen om in augustus 1945 –nu tachtig jaar geleden– twee atoombommen op Japan te laten vallen. Was dat nodig? De woorden van de keizer laten zien dat een deel van de Japanse regering vrede wilde sluiten. Ook economisch kon Japan de oorlog niet langer volhouden, doordat een zeeblokkade de invoer van goederen vrijwel onmogelijk maakte. Bovendien daalde de voedselproductie vanwege het feit dat er te weinig mensen op het platteland konden werken. Japan was aan het eind van z’n Latijn. Of de bommen op Japan hebben geholpen om eerder een einde aan de oorlog te maken, is de vraag. Maar de bommen maakten in de oplopende spanning tussen de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten wel in twee klappen duidelijk wie militair de sterkste was. :::kader 1:::

Amerikaans bombardement op Tokio: „grootste aantal burgerdoden op één dag ooit”

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege
op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Amerikaans bombardement op Tokio: „grootste aantal burgerdoden op één dag ooit”

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Impressie van Terdege
op Instagram