André Nieuwkoop: organist met idealen

In zijn woning valt geen orgel te bekennen. Dat paste niet, lacht hij. „Ik moet mijn rommel ook kwijt, hè? Dus het was kiezen tussen een kast of een orgel.”

Inderdaad blijft er na het plaatsen van de kast weinig ruimte meer over in de woonkamer. Er is een zithoek, een eettafel en in de hoek een keukentje. Maar wat het vertrek aan ruimte inboet, maakt het goed met de sfeer. „Zelf ingericht”, zegt André niet zonder trots. En een eigen orgel mist hij niet zo. „Als ik wil, kan ik bijvoorbeeld zo op het orgel van de gereformeerde gemeente spelen.”

Ben je daar organist? „Nee. Maar er is een vacature, dus ik ga wel solliciteren.” Serieus: „Dat garandeert natuurlijk nog niet dat ik aangenomen word. Op zondag orgelspelen is iets heel anders dan tijdens een psalmzangavond. Op een zangavond kan ik op het orgel uithalen op een manier die in een kerkdienst niet past. Dat leidt alleen maar af van de preek, terwijl preek en orgelspel een eenheid moeten vormen. Eigenlijk is het spelen in de kerkdienst nog mooier dan bij een zangavond, want dan ben je met de eredienst bezig.”

Als kind speelde André al graag orgel. In 2011 begon hij zijn muziek op YouTube te zetten. Niet lang daarna kreeg hij de kans om te spelen op psalmzangavonden, die al snel druk bezocht werden.

Je kunt geen noten lezen, klopt dat? „Ik heb sporadisch orgelles gevolgd. Ik kan noten lezen zoals ze in het psalmboek staan, maar geen koralen. Of ik daar last van heb? Dat niet. Ik onthoud mijn improvisaties ook wel zonder. Meestal zijn die een tweede keer dat ik ze speel net wat anders dan de eerste keer, maar het blijft grotendeels in mijn hoofd zitten wat ik heb gedaan.

Het heeft misschien ook voordelen om geen noten te kunnen lezen. Ik denk dat het daardoor gemakkelijker is om dicht bij de mensen te blijven en niet te ingewikkeld te gaan spelen. Mijn spel is niet omvat met kunstige harmonieën, maar heel erg een uiting van mijn binnenste. Daar heb ik geen pagina’s vol bladmuziek voor nodig.”

Wat onderscheidt jou van andere organisten? „Dat vind ik lastig te zeggen. Ik wil mezelf geen veren in mijn achterste steken. En wat ik mooi vind, vindt een andere organist misschien niet kunstzinnig genoeg.

Voor mij is belangrijk dat mensen voelen wat er gespeeld wordt. Dat je zo speelt dat mensen de tekst bewuster gaan lezen in plaats van dat ze maar wat voor het vaderland weg zingen.”

Veel jongeren luisteren naar je orgelspel. hoe komt dat? „Ja, dat is best bijzonder. En het is ook geen typische refojeugd, er zit van alles tussen. Dat vind ik een zegen. Misschien komt het doordat ik heel toegankelijk ben. Ik ben gewoon André en zit op Instagram en Facebook.

Het gaat ze op zo’n psalmzangavond, denk ik, ook weleens te langzaam, dat spel op hele noten. Maar tegelijkertijd klinkt het heel imposant om zo met heel veel mensen tegelijk te zingen. Dat is zo’n overweldigend geluid. Dan doet het er misschien niet meer zo l toe dat het wat langzamer gaat.

Of ik er bewust voor gekozen heb om op hele noten te spelen? Ik heb er zelf het beste gevoel bij. Ik zing altijd mee, en dat gaat bij mij het beste op hele noten.”

Hoe belangrijk is deze hobby voor je? „Het is voor mij een manier van praten zonder woorden. Orgelspelen is een grote uitlaatklep voor mij. Dat merkte ik de afgelopen tijd des te meer. Ik heb een kruis te dragen gekregen, waardoor bepaalde psalmen meer zijn gaan leven voor mij en ik ze –denk ik– ook anders ben gaan spelen.”

Afgelopen zomer plaatste je iets over dat kruis op facebook. Kun je er wat meer over vertellen? „Ik liet in een persoonlijk bericht weten dat ik anders geaard ben. Er deden praatjes de ronde. Ik ben nu 30 en zonder relatie. Mensen gaan zich dan dingen afvragen. Ik wilde zelf de hand hebben in wat er openbaar kwam, en heb daarom dat bericht geplaatst.

Mensen mogen best weten dat daar veel verdriet achter zit. Het woord homo valt snel en klinkt zo hard. Helaas wordt er nog vaak veroordelend gereageerd op anders geaarden binnen de reformatorische kerken.”

Hoe waren de reacties op je bericht? „Over het algemeen heel goed. Slechts een handvol was negatief. Zo was er iemand bij die zei meteen al mijn cd’s te hebben weggegooid. Die mensen heb je. Ik kreeg ook veel reacties van anderen die hiermee te maken hebben. Jongeren, maar ook getrouwde mensen. Sommigen hadden er nog nooit over gesproken, uit angst voor veroordeling.”

Hoe was dit voor jou destijds als tiener? „Ik heb mijn gevoelens als 16-jarige in eerste instantie weggestopt omdat ik dacht dat ik mezelf iets wijsmaakte. Maar toen ik er niet meer onderuit kon, heb ik er thuis altijd open over kunnen praten. Wel ben ik er een tijdje heel opstandig onder geweest.

Nu ben ik nog weleens boos, maar niet zo vaak meer. Dan vraag ik mezelf af: waarom word ik nu zo opstandig? Omdat mijn leven niet loopt zoals ik het in gedachten had. Maar ik weet ook dat als God wil dat ik dit kruis draag, ik het zal moeten dragen. Dat zal vast in de toekomst nog weleens moeilijk zijn voor mij, maar ik heb de afgelopen tijd gemerkt dat het buigen voor God meer vrede geeft dan het overal tegenaan schoppen.”

Toch wordt er vaak tegen de kerk geschopt. „Dat komt voor een deel door de houding van kerkmensen. We belijden allemaal dat er geen reine kan voortkomen uit een onreine. Maar vaak krijgen jongeren die aangeven gevoelens te hebben voor personen van hetzelfde geslacht nog een schop na. Dan is het niet gek dat ze hun heil ergens anders gaan zoeken. Ik zou willen zeggen: Als we willen dat iemand ervoor bewaard wordt de wereld in te gaan, wees dan in elk geval echt een vader, moeder, broer en zus voor diegene. Wat ik in de discussie over homofilie ook mis, is de vraag waar dit soort gebrokenheid vandaan komt. Zijn we er als kerkmensen mee in de schuld gekomen dat we allemaal zondig zijn? Dan blazen we misschien allemaal wat minder hard van de toren over mensen met een andere gerichtheid.”

Hoe gaat het nu met je? „Natuurlijk mis ik het om iemand in mijn leven te hebben, maar ik weet ook dat het gehuwde leven ook zijn moeiten heeft. Iedereen moet een kruis dragen, het gaat erom wat je ermee doet.

Alleen zijn hoeft niet te betekenen dat je eenzaam bent. Als je merkt dat God bij je is, ben je absoluut niet alleen. Dan is het soms juist fijn om geen huis vol kinderen te hebben.

Er is weleens een moment geweest dat ik bad: Neem het kruis maar niet van me af. Toen dacht ik: bad ik dat nou echt? Maar ik merk dat mijn moeiten en emoties zich met het orgelspel verweven en ik daarin ook een ander kan dienen. Er gebeurt niets voor niets. Het anders geaard zijn houdt me ook laag bij de grond. Mensen zeggen weleens: „Je blijft zo normaal.” Maar je moest eens weten wat er hier vanbinnen allemaal zit.”

Je werkt sinds een jaar bij de politie. Word je daar aangesproken op je geaardheid? „Ik heb het daar verteld zodra ik vorig jaar met de opleiding begon. Toen moest ik uitleggen waarom ik geen relatie wil aangaan. Het komt op mijn collega’s over alsof de kerk dat tegenhoudt. Daarom heb ik gezegd: Misschien ben ik nu niet altijd gelukkig, maar als ik een relatie aanga word ik nog ongelukkiger. Die uitleg hebben ze geaccepteerd. Ik snap dat ze mij een relatie gunnen, maar het is lastig uit te leggen hoe diep je overtuiging zit als de ander geen notie heeft van het geloof. Ik heb zelf gemerkt dat ik nooit vrede zal krijgen als ik een relatie aanga met iemand van hetzelfde geslacht. En God geeft dan kracht naar kruis. Als ik dat soms voel dan is er echt rust vanbinnen.”

De twee werelden waar je in zit, lijken uitersten van elkaar. Is dat lastig? „Het komt zowel voor een reformatorische organist als voor een politieagent erg aan op je innerlijk leven. Ik moet niet iets gaan doen omdat een ander dat zegt, maar omdat ik er vanbinnen van overtuigd ben dat het goed is. Omdat ik voor grote reformatorische groepen orgelspeel, zeggen mensen weleens tegen me: Moet je kijken wat je zou verliezen als je openlijk zou kiezen voor het leven met een andere man. Maar daar ben ik totaal niet mee bezig. Mijn luisteraars verliezen moet niet de reden zijn waarom ik geen relatie aanga, maar het feit dat God het van me vraagt.”

Je was voorheen binnenvaartschipper en hebt bij de marine gewerkt. Vanwaar de ommezwaai naar politie? „Ik hield van varen, maar dacht op een gegeven moment: wil ik dit nou echt doen tot aan mijn pensioen? Ik kon mezelf er niet verder in ontwikkelen.

Bij de politie kan ik mijn idealen meer kwijt. Samen zorgen we ervoor dat het recht gehandhaafd wordt en verlenen we hulp. Dat vind ik het unieke aan het politiewerk: je wordt overal bij gehaald. Of er nu een huis in de fik staat of iemand suïcidale neigingen heeft. Je krijgt te maken met de hele breedte van de maatschappij.

Oog hebben voor de naaste is heel belangrijk in het politiewerk. Zo had ik pas te maken met een vrouw die een bekeuring zou moeten krijgen omdat haar voertuig niet in orde was. Die vrouw had geen cent te makken. Ik dacht toen bij mezelf: moet ik nu echt een harde lijn aannemen?

Natuurlijk moet dat ook weleens, er zijn nou eenmaal regels waar je je aan moet houden. Maar het is ook belangrijk dat je de mens tegenover je in het oog houdt. Je moet je christen-zijn meenemen in je werk, ook bij de politie.”

Mis je het varen? „Eigenlijk niet. Het lijkt me nog wel leuk om te doen, maar vraag me niet om terug te gaan naar het water. Ik zat daar in een tijd dat ik heel erg met mezelf streed, uren aan een stuk alleen in de stuurhut. Dat heeft me op sommige momenten de das omgedaan. Een sociaal beroep als dit past beter bij me. Ik kan me bij de politie meer als persoon ontwikkelen.

Je krijgt als agent met allerlei mensen te maken. Zo zijn we pas in een moskee geweest. Ik was daar nog nooit eerder geweest en heb er persoonlijk niks mee, maar het was leuk om er even te kunnen kijken. Ook binnen de politie is veel diversiteit. Alle lagen van de maatschappij zijn er vertegenwoordigd. Ik kan er als christen echt mezelf zijn, ze staan er ook niet raar van te kijken als ik bid voor het eten.”

Zie je op tegen de rauwe kant van het politiewerk? „Ik zit er niet op te wachten iedere week geconfronteerd te worden met dodelijke ongevallen, maar ik ga ze ook niet uit de weg. Bovendien word je tijdens de politieopleiding ook daarin goed begeleid. Je hoeft niet mee naar binnen bij de vondst van een lichaam als je daar nog niet aan toe bent.

Er is weleens onderzoek gedaan naar het werk van een politieagent, en daaruit bleek dat je in anderhalf jaar tijd meer kunt meemaken dan een ander mens in zijn hele leven.

Maar we leren daar tijdens de opleiding goed mee omgaan.

Ik heb nu drie reanimaties meegemaakt, en alle drie de personen hebben het helaas niet gehaald. Daar kun je niet mee rond blijven lopen, anders ga je dit vak niet trekken. Onderling praat je als collega’s daarover en is er vanuit de politie goede begeleiding bij heftige incidenten.”

Je komt in totaal verwaarloosde woningen terecht en ziet soms kinderen die aan hun lot worden overgelaten. Dan denk je: hoe kan dit? Tegelijkertijd moet je dat loslaten. Natuurlijk geeft zoiets weleens een gevoel van onmacht. Binnen de politie heb ik een netwerk waar ik met vragen terechtkan. Mensen als Ben de Raaf. Daar ben ik blij mee.”

Je opleiding zit er nu bijna op? „Officieel duurt die ruim twee jaar, en ik heb er nu een jaar op zitten. Sinds vorige maand mag ik de straat op, samen met een ervaren agent. Dan kom ik nog niet meteen met de zware kanten van het politiewerk in aanraking. Eerst moet je bijvoorbeeld auto’s aan de kant leren zetten en kentekenbewijzen controleren. Een fout geparkeerde auto mag je op de bon slaan om te leren werken met het bekeuringssysteem.” Hij lacht. „Ik vind het persoonlijk niet altijd zo erg als een auto verkeerd geparkeerd staat, maar het is wel goed om ook hierop te handhaven.

Wist je trouwens dat ik als agent niet altijd verplicht ben iemand te bekeuren? Ik heb een discretionaire bevoegdheid. Dat houdt in dat ik het ook bij een waarschuwing mag laten. Maar als leerling moet je natuurlijk wel je oefenmomenten pakken.”

Kom je nog aan je hobby toe? „De ene keer heb ik er meer tijd voor dan de andere keer. Maar ik merk dat ik het van tijd tot tijd echt nodig heb om lekker te kunnen spelen. Wel vind ik het fijn dat er al even geen zangavonden zijn geweest. Ik mis ze, maar na alles rondom mijn Facebookbericht is het prettig om niet meteen een zangavond te hoeven begeleiden. Dan had ik daar ook niet lekker gezeten. Laat het stof eerst maar eens neerdalen.

Soms doe ik een livestream op YouTube. En pas ben ik voor opnames in Dordrecht geweest, van een uur of twaalf ’s morgens tot tien uur ’s avonds. Dan ben ik lichamelijk uitgerangeerd, zo’n mechanisch orgel is best wel aanpoten. Na afloop voel je de spieren in je schouders en je rug, omdat je constant een aantal kilo’s naar beneden aan het duwen bent. Maar in mijn hoofd zou ik best nog wel verder kunnen spelen.

Ik heb wel gemerkt dat mijn orgelspel in coronatijd veranderd is. Ik richt me meer op het spel zelf en maak langere voorspelen, omdat er niet meer gezongen wordt. Dan ga je je spel meer ontwikkelen, want je moet toch een dik uur vol spelen zonder tussenzang.”

beeld: Cees van der Wal

:::embed_link 1:::

André Nieuwkoop: organist met idealen

Ontvang onze nieuwsbrief

Impressie van Terdege
op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

André Nieuwkoop: organist met idealen

Ontvang onze nieuwsbrief

Impressie van Terdege op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Impressie van Terdege
op Instagram