Bernadette van Dam: Het leek me mooi om bij de kerk te horen

„Mijn familie is rooms-katholiek. Als kind ging ik elke zondag naar de kerk in Haarlem. Dan liepen we langs het straatje waar de gereformeerde gemeente stond. Als wij laat waren, en dat gebeurde nogal eens, kwam de gereformeerde gemeente net uit. Ik weet nog dat we als kinderen moesten lachen om al die hoedjes. Niet wetend dat mijn toekomstige man ook tussen het kerkvolk stond.

Geloof speelde voor mij als kind geen grote rol. Ik trad vaak op zondagen op met een drumband. Mijn vader liet dat op een gegeven moment toe, toen hij zag hoe belangrijk ik dat vond.

Als tiener begon ik tegen de zondag op te zien. Onder het mom van ”te veel huiswerk” bleef ik steeds vaker thuis van de kerk. Mijn ouders vonden dat een acceptabel excuus. En zo sleet langzaamaan de gewoonte erin om helemaal niet meer naar de kerk te gaan.

Ik begreep ook maar weinig van de Bijbel. Thuis kreeg ik er vrijwel geen onderwijs over, en op de rooms-katholieke school waarop ik zat, werd er ook nagenoeg niets aan gedaan.

Toen ik ging studeren, raakte ik de laatste link die ik met de kerk had kwijt. Ik begon met psychologie en deed later maatschappelijk werk. Ik geloofde in de wetenschap, niet meer in God.

Zwaaien

Ik had een bijbaan in de horeca toen ik Ralph ontmoette. Dat ging op een wonderlijke manier. Ik had juist een poosje in Engeland gestudeerd en besloot om terug in Nederland eerst even fulltime te gaan werken voordat ik verder zou studeren. Ik liep door Haarlem en moest naar het toilet. Toen ik een restaurant binnenging, zag ik een bordje hangen met ”personeel gezocht”. Ik besloot te solliciteren en werd na verloop van tijd aangenomen.

Op mijn eerste werkdag was Ralph er niet. Mijn collega’s zeiden: „Als hij je ziet, is hij vast gelijk verliefd op je.”” Lachend: „Ik dacht: wat is dat voor een type? Maar toen ik hem zag, vond ik hem meteen leuk. Hij heeft mij ingewerkt. Al snel ontwikkelden we een goede vriendschap.

Na het werk gingen mijn collega’s en ik meestal wat drinken in de stad. Daardoor sprak ik Ralph ook meer persoonlijk. Ik ontdekte waarom hij ’s zondags niet werkte.

Toen ik eens op een zondag in het restaurant stond, zag ik hem in pak voorbijlopen, op weg naar de kerk in Haarlem. Hij zwaaide. Dat werd een soort ritueel op de zondagen die volgden.” Met een glimlach: „Het viel me op hoe goed hij eruitzag in zijn pak. Ik realiseerde me dat ik hem heel leuk begon te vinden.

Mensen om ons heen zeiden: Hoelang gaan jullie nog om elkaar heen draaien? Maar we wisten allebei dat een relatie niet makkelijk zou worden, al was ik geïnteresseerd in zijn geloof en overtuigingen.

Op een gegeven moment nam hij me een keer mee naar de kerk. Dat leek me een goed idee om hem zo beter te leren kennen.

Ik weet niet meer hoe die eerste dienst op mij overkwam. Ik heb vooral veel aangehoord en goed om me heen gekeken. Een negatieve ervaring is het niet geweest; de kerk in Haarlem was een klein gezellig clubje waar iedereen elkaar kent. Wat me nog bijstaat is dat ik nadien een taartje heb gegeten bij zijn ouders. En volgens mij had ik die zondagmiddag nog een sollicitatiegesprek in een andere horecatent.

In de weken die volgden werd het voor mijn schoonfamilie steeds duidelijker dat we elkaar leuk vonden. Ik begon vaker mee te gaan naar de kerk.

Stap voor stap maakte ik kennis met de gedragsregels. Zijn vader zei na een tijdje bijvoorbeeld: We zouden het toch wel fijn vinden als je een baretje droeg. Dat kostte mij niet veel moeite. Ik ben iemand die zich makkelijk aanpast.

Ook mijn man was zo slim om me niet in één keer te overladen met regels. Ralph zei bijvoorbeeld: We mogen best samen op vakantie. Maar de toevoeging ”met een reisorganisatie” liet hij weg. Na verloop van tijd was het: Ik vind een rokje zo mooi staan bij jou. Toen ging het mij dagen. Ik zei: Volgens mij is dat niet alleen op zondag, maar altijd, of niet? Daar kan mijn schoonfamilie nog steeds hartelijk om lachen.

Op een gegeven moment ging ik structureel elke zondag mee naar de kerk. Ik wilde moeite doen om het geloof van Ralph te leren kennen.

Ik probeerde te luisteren naar de inhoud, maar die eerste tijd was ik vooral bezig met wat anderen van mij vonden. Want je weet dat de aandacht op je gevestigd is, als nieuwkomer in zo’n kleine gemeente.

Oneerlijk De eerste keer dat ik over zonde hoorde dacht ik: wat oneerlijk, ik kan er toch niets aan doen dat ik zondig geboren ben? Ik probeer toch goed te leven? Ik voelde weerstand tegen die boodschap. Ik kan me nog een preek herinneren in een leesdienst over een mus die terugkeert naar zijn nest en ik dacht: Wie weet is dit een persoonlijke boodschap voor mij. Misschien is het een beeld van mijn terugkeer naar het geloof. Tegelijkertijd vroeg ik me af of ik zo’n persoonlijke draai aan een preek mocht geven. Ik was dat niet gewend vanuit de Roomse-Katholieke Kerk. De toepassingen waren daar nooit zo persoonlijk. Ralph nam mij een keer mee naar een kerstconferentie. Daar heb ik veel geleerd. Al besefte ik steeds meer hoever de geloofscultuur van mij afstond.” Ze lacht. „Op die conferentie was er weinig plaats in de meidenslaapzaal. Omdat met de buitenlandse optredens van de drumband hierin geen onderscheid gemaakt werd, bood ik aan op de jongenszaal te gaan slapen. Niet beseffend hoe gevoelig dat lag. Vooroordelen over kerkmensen had ik niet. Ik was vooral nieuwsgierig. Omdat Haarlem een kleine gemeente was, vielen de formaliteiten en uiterlijkheden me minder op. Toen deze gemeente kort na het begin van onze relatie werd opgeheven, maakten we de overgang naar Lisse. Daar voelde ik me ook welkom. We gingen naar catechisatie en de 21+.

Veilig Eigenlijk ervoer ik de kerkelijke gemeenschap vooral als een geborgen en veilige wereld. Het leek me mooi om daar bij te gaan horen. Dat stelde mij wel voor een heel grote vraag, die vooral in onze verkeringstijd jarenlang speelde. Namelijk: geloof ik echt wat er in de Bijbel staat, of wil ik het graag geloven omdat ik erbij wil horen en de relatie met Ralph in stand wil houden? Dat was een vraag die ik eerlijk voor mijn man en mijzelf wilde kunnen beantwoorden. Maar een antwoord had ik lange tijd niet. Ik ben analytisch ingesteld en observeerde veel. Dat belemmerde mij soms. Ik vroeg me bijvoorbeeld af: als ik bij deze groep mensen wil horen, moet ik me dan precies zoals zij kleden, of mag ik ook nog mijn eigen stijl houden? Kan ik zo amicaal zijn als dat ik altijd gewend was te zijn, of moet ik terughoudender worden? Ik zocht naar mijn eigen identiteit waarbij ik tegelijkertijd respectvol kon blijven ten opzichte van de cultuur waarmee ik in aanraking was gekomen. Wat ook moeilijk was: ik houd erg van muziek maken, al van kinds af aan. In Engeland had ik een jaar meegedaan met een drumcorps. In Nederland had ik ook contacten lopen die mij bij terugkomst vroegen om bij hen te komen spelen. Maar het oefenen was altijd op zondag. Bovendien gebeuren er in dat wereldje dingen die botsen met ons geloof. Toen dacht ik: ik moet een keuze maken. Óf ik investeer in deze relatie en kijk waar het heengaat, óf ik kies voor een drumcorps. Ik koos voor het eerste. Maar dat was niet altijd makkelijk. Soms had ik het op zondagen zo benauwd dat ik het in mezelf uitriep dat ik iets leuks wilde gaan doen. Maar na verloop van tijd begon ik te genieten van de rustige, fijne en veilige sfeer bij Ralph thuis. Ik moest eerst lachen om de middagslaapjes die werden gehouden; later ging ik er zelf ook naar uitzien.

Vloeken Mijn omgeving begreep mijn keuzes niet altijd. Zo belden mijn collega’s weleens: Kun jij aan Ralph vragen of je alsjeblieft een zondag kan komen werken? Dan antwoordde ik: Die keuze is niet aan hem, dat is een beslissing die ik zelf moet maken. Ik moest accepteren dat ik bij een minderheid begon te horen waarover veel vooroordelen bestaan. Een halfjaar geleden vloekte ik zelf nog; nu moest ik er iets van vinden als er om mij heen werd gevloekt. Terwijl ik er niet van hield om de confrontatie op te zoeken. Ik ontdekte dat het hielp als ik aan mijn collega’s uitlegde waarom mijn nieuw gevonden geloof belangrijk voor me was. Dat bijvoorbeeld het vloeken me kwetste, omdat het voor mij uitmaakt hoe er over God wordt gesproken. Richting mijn familie kwam ik soms belerender uit de hoek dan ik bedoelde. Ik houd van mijn ouders en wilde hen meekrijgen in wat ik leerde. Dat vonden ze moeilijk. Vooral termen als zonde vonden ze erg zwaar. Ik benaderde hen ook te direct, handelde te veel uit angst. Ik dacht: Ik heb al wat oudere ouders. Wat oneerlijk dat ik dit leer en zij niet. Zij moeten dit ook horen, evenals mijn zussen. Op hun beurt was mijn familie eerst vooral bezorgd en sceptisch, maar ook dankbaar voor de hernieuwde kerkgang. Ralph won na verloop van tijd hun vertrouwen en affectie. Mijn omkeer had ook gevolgen voor mijn studie. Elk studieboek gaat uit van de evolutietheorie. Ik kon die verschillende ideeën niet rijmen met elkaar. Dat was heel lastig. Soms sloeg ik die stukken over. Ik werd heel onzeker wat mijn studie betrof. Dat geeft ook weer op hoeveel gebieden de verandering die ik doormaakte invloed had. Aan de ene kant wilde ik vertrouwen op wat me in de kerk geleerd werd, tegelijkertijd was er tijdens mijn studie geen ruimte voor geloof en werd dat afgedaan als achterhaald. Toch hielden die drempels mij niet tegen om verder te gaan in mijn zoektocht naar God. Ik haalde ontzettend veel uit de preken en begon te begrijpen dat God een weg met me ging die ik absoluut niet verdiend had. Ook al was het soms lastig, ik kreeg er zo veel voor terug. Juist de weerzin die ik soms ervaarde, zag ik als bewijs dat het waar was wat ik hoorde in de kerk. Dat je steeds van God weg blijft lopen en eigenlijk helemaal niet Zijn weg wilt volgen. Maar dat je vast wilt houden aan je oude leventje, gericht op plezier en jezelf. Dat bewijs motiveerde dan juist om onder het Woord te blijven. Al was het soms allemaal wel een beetje veel. Ik kan me herinneren dat toen Ralph voor het eerst over de duivel en de hel sprak ik blij was dat hij weer vertrok en ik even op adem kon komen.

Gezellig Al die informatie en worstelingen kwamen gelukkig niet tegelijkertijd. Het was als een warm bad waar telkens een beetje koud water bij werd gedaan. Beetje bij beetje leerde ik nieuwe dingen. Het was ook niet alleen maar moeilijk. Ik was weleens verward, het kostte me soms veel energie en ik zuchtte soms over alles wat er op mijn pad kwam. Maar Ralph en ik hadden het vooral ook heel leuk en goed samen. We leerden nieuwe mensen kennen, bouwden samen vriendschappen op en hadden het gezellig. Ik kreeg er als bonus een nieuwe schoonfamilie bij. Heel bijzonder was de twee jaar durende belijdeniscatechisatie die ik in Lisse heb gevolgd bij dominee Neele. Hij adviseerde me om de catechisatie twee jaar te volgen, omdat hij zich kon voorstellen dat ik meer vragen zou hebben dan de gemiddelde catecheet. Hij nam hier ook echt de tijd voor door na afloop steeds een persoonlijk gesprek met me aan te gaan. Dat heeft echt veel voor ons gedaan. Ik stelde soms ook vragen die misschien niet altijd kies waren. Ik hoor me nog zeggen: Wat houdt bekering dan in? Kunt u me iets vertellen over uw bekering, dominee? Niet wetend dat je dat dit onderwerp in de reformatorische cultuur vaak met veel schroom benaderd wordt. Ook aan mij werd niet gevraagd of ik geloofde wat ik hoorde. Alleen of ik het allemaal begreep. Pas later werd me duidelijk dat er verschil is tussen een historisch geloof en een zaligmakend geloof, en werd het mijn worsteling Wie is God voor mij. Soms begreep ik niet wat me verteld werd. Want de christelijke taal is heel symbolisch en de Bijbel staat vol moeilijke woorden die door buitenstaanders niet meteen begrepen worden. Neem termen als een nieuw hartje krijgen, wedergeboorte en zonde. Of de zin ”het moet je gegeven worden”. Wat moet je gegeven worden? Woorden zoals de duivel en het kwaad lijken simpel, maar zijn het niet. Wat er in de kerk mee wordt bedoeld, is bijvoorbeeld de aantrekkingskracht van de wereld. En het eigen hart dat ten diepste niet op God gericht is. Dat moest ik beamen. Ik had immers afstand genomen van het geloof en was zelf de wereld in gegaan. Toch twijfelde ik wel eens. De eerste keer was helemaal aan het begin. Toen zei Ralph: Mijn nummer 1 zal altijd God zijn, en Zijn wil. En ik zei: Als ik nou heel erg mijn best doe om te gaan geloven maar het lukt niet, maak je het dan alsnog uit? Niets wetend van de werking van de Heilige Geest. Ik voelde vooral de druk om te moeten geloven, voordat we zouden trouwen. Er zijn ook momenten geweest dat alles me ineens overviel. Dat ik mezelf even kwijt was en het voor mijn gevoel niet goed kon doen. Ik zie mezelf bijvoorbeeld nog zitten op zondag bij Ralph thuismet een stapel studieboeken en te horen krijgen dat het niet oké was. Ik moest leren dat dit niet persoonlijk of afwijzend bedoeld was. Terwijl mijn schoonouders beseften dat mijn gedrag geen opstandigheid was, maar onwetendheid. Hilarisch in dat opzicht is een anekdote die ik mijn schoonfamilie eens vertelde op weg naar de kerk in Haarlem. Ik zei: Ik ben gisteren over de kop geweest in een kermisattractie op de Grote Markt. Stoer hè? Toen viel het stil. Ik dacht: oh boy, ik heb zeker iets verkeerd gezegd. Er volgde een goed gesprek waaruit bleek dat ook de kermis niet iets was waar we heen moesten gaan.

Gedragen Na vijf jaar verkering zijn Ralph en ik getrouwd. Voor die tijd heb ik belijdenis gedaan. Dat wilde ik graag. Toen ik nog twijfelde, vroegen mensen mij weleens: Zou je bij de kerk blijven als jullie relatie stuk zou lopen? En ik wist: ik zou niet meer zonder de kerk kunnen. Ik heb gehoord Wie God is en bij Zijn Woord moet ik blijven. Inmiddels wonen we al negen jaar in Lisse. We zijn dankbaar dat we hier onze drie zoontjes mochten laten dopen, de jongste nog vrij recent. In de dienst voorafgaand aan deze doopdienst, die geleid werd door ds. Joosse, mocht ik opnieuw ervaren dat God een begin heeft willen maken op de weg der genade. Hij laat niet los, ook al is dat totaal niet mijn verdienste. Ik blijf weglopen, maar Hij blijft zo goed. Hij brengt me steeds weer terug bij Hem en wil opnieuw met mij aan het werk. Ik voel me in onze gemeente geplaatst. Ik heb mogen ervaren dat God mij hier dingen heeft geleerd en tot inzicht heeft gebracht. Een vriendin uit de gemeente zei onlangs: Ik vergeet soms dat je van buitenaf komt. Ik merk niet meer aan jou dat je anders bent. Ik voel me oprecht gezegend met goede vriendschappen in de gemeente. Dat merkten we vooral toen we tijdens de geboorte van onze jongste zoon met de nasleep van corona kampten en mijn man niet bij de bevalling mocht zijn. Daarbij was Gods hulp voor ons zo overduidelijk en voelden we ons gedragen door de mensen om ons heen. Een buitenstaander voel ik me dus niet meer. Wel een middenweggaander. Ik bedoel daarmee dat ik niet overal in mee kan komen. Als we in een gemeente komen die heel stug is, dan begrijp ik dat soms niet. Of als er hard en snel geoordeeld wordt over mensen. Dan denk ik: zie je dan niet dat je nu net zo goed iets aan het doen bent wat niet hoort? Sommige dingen mis ik nog steeds, zoals mijn muziek en optredens. Maar ik kan me niet meer voorstellen om nog het leven te leiden van voordat ik Ralph leerde kennen. Ik geloof dat de Heere in mij werkt en mij heeft laten zien dat de dingen die ik deed op mijzelf gericht en niet naar Gods wil waren. Ik hoorde eens een preek over een tekst uit Jesaja: Ik ben gevonden door hen die naar Mij niet zochten. Dat vind ik heel erg op mezelf van toepassing. Ik had niet om deze ommekeer gevraagd en vond mijn leventje wel best. Maar Hij wilde me terugbrengen bij Hem, ook al was ik afgedwaald. Hoe wonderlijk is dat? Soms vraag ik mij af: Waarom ik? En wat als ik Ralph niet had ontmoet? Daar heb ik geen antwoord op. Mijn ervaringen hebben me wat genuanceerder gemaakt over de uitspraak: „Trek geen juk aan met een ongelovige.” Ik begrijp dat een relatie geen evangelisatiegrond is. Maar God trekt wel mensen via relaties. Daarom: sla vooral geen deuren dicht zonder te zien of de Heere een relatie ten goede wil leiden. Laat angst niet regeren, maar breng het in gebed. Wees niet te bang voor de buitenwereld. Er wordt vaak gezegd: daar gaat de duivel rond als een briesende leeuw. Maar dat betekent niet dat we ons moeten opsluiten. We moeten als christenen naar buiten toe, met een goede uitrusting aan, om het gesprek aan te gaan. Tot slot hoop ik dat ook mijn familie de Heere leert kennen. Als ik daarover nadenk, overvalt het me weleens. Dan voel ik een druk om te getuigen, want ik ben hier de schakel tussen hen en het geloof in God. Als zij plotseling overlijden, heb ik dan wel genoeg over Hem verteld? Tegelijkertijd weet ik dat het de Heilige Geest is Die werkt, dat ik het niet hoef te doen. Maar ik gun hun dit hoognodige zo.”

Dit is het eerste deel in een serie over nieuwkomers binnen de reformatorische kerken. Bernadette was met haar man 4 november te gast in onze live-uitzending.

beeld: Renate Bleijenberg-van Leeuwen

Bernadette van Dam: Het leek me mooi om bij de kerk te horen

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege
op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Bernadette van Dam: Het leek me mooi om bij de kerk te horen

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Impressie van Terdege
op Instagram