De ara van Arian Paans: kleurige kleuter met nijptang

De temperatuur loopt rap op, deze vrijdag, eind juni. Ook de ara’s hebben daar last van, hier in de Achterhoek, tegen de Duitse grens aan. „Van origine komen ze uit Zuid-Amerika”, vertelt Arian. „Daar is het warm. Maar deze vogels zijn in Nederland geboren en onze temperaturen gewend. Dus we zullen ze vandaag niet erg lang laten vliegen.” Trainer Youri Rog draagt de twee blauwkeelara’s op zijn arm. Jax en Ivy popelen om te mogen vliegen. Maar ze moeten wachten op Youri’s seintje. Het is een indrukwekkend gezicht als de beide beesten het luchtruim in schieten. Een vrolijke krijs klinkt. „Kijk”, zegt Arian wijzend. „Als ze hoogte willen verliezen, houden ze hun vleugels stil.” Een paar tellen later landen de ara’s op een brugleuning. Aan belangstelling heeft het duo geen gebrek. Een langsfietsende moeder, met een klein kind voorop, blijft staan. Ook een ouder echtpaar volgt de rondvliegende dieren nieuwsgierig. Youri: „In de omgeving van Ede ga ik samen met een vriend weleens een route lopen. Hij neemt ook zijn ara’s mee. Dan trekken we veel bekijks.” Hyacintara Jodokus mag nog niet vrij vliegen tijdens de trainingsvluchten van Jax en Ivy. Vanuit zijn grote bench kijkt de vogel mee. Arian: „Dit is een goede oefening voor hem. Zo krijgt hij al allerlei prikkels van het losvliegen mee. Deze zomer heb ik een paar weken vrij. Dan hoop ik hem verder te trainen, zodat hij ook los kan vliegen.” ## Karakter Na twintig minuten is het tijd om de koelte weer op te zoeken. Youri is goed voorbereid op de hoge temperaturen. In zijn auto heeft hij heerlijk fris water en een speciale drinknap. De vogels vullen hun snavel en kantelen vervolgens hun kop, om het water naar achteren te laten glijden. Het feest is voor het span ara’s nog niet voorbij. Youri geeft ze allebei een walnoot. „Ik vind het zo grappig om het verschil in karakter tussen de beesten te zien. Jax kraakt zijn noot compleet, terwijl Ivy haar noot als een bitterbal benadert. Ze peutert alles er keurig uit. Jax probeert dan altijd nog een graantje van haar noot mee te pakken.” Nu gaan ook Jax en Ivy terug in de bench. Youri doet twee sloten dicht. „Als ze hier een uurtje in zitten, hebben ze een slot open. Ze zijn net zolang aan het morrelen tot ze het voor elkaar hebben. Het zijn zulke slimmeriken. Gelukkig zitten er hier twee sloten op.” >Ik heb weleens een nacht buiten geslapen. Maar dat doe ik nu niet meer. Papegaaien vliegen niet in het donker. Dus die zit er de volgende morgen nog wel” Of er nooit een papegaai een nachtje in een boom is blijven zitten? Arian lacht. „Jazeker. Ik heb weleens een nacht buiten geslapen. Maar dat doe ik nu niet meer, hoor. Papegaaien vliegen niet in het donker. Dus die zit er de volgende morgen nog wel.” ## Vrij vliegen De fascinatie voor dieren ontstond bij Arian al vroeg. „Ik was zo’n kind dat op de kinderboerderij altijd met geiten liep te sjouwen. Een dagje dierentuin was mijn favoriete uitje. Ook had ik zelf huisdieren: een kat, later parkieten, een woestijnbuizerd, dwergmangoesten en toen een ara. Zodoende kwam ik in aanraking met liefhebbers van papegaaien en ontdekte ik hoe leuk ik deze extraverte dieren vind.” Arian bezocht vaak dierentuinen. Vooral de shows in Vogelpark Avifauna spraken tot zijn verbeelding. „Dat vrij vliegen moet toch heerlijk zijn voor papegaaien, dacht ik. Maar toen ik navraag deed, bleek niemand in Nederland daar iets mee te doen. De dierentuinen zagen zichzelf als professionals en wilden hun kennis niet delen. Toen ben ik via e-mail in contact gekomen met een Amerikaan die trainingen voor het los laten vliegen van papegaaien gaf. Hij wilde wel naar Nederland komen.” Arian huurde een zaal in Avifauna en vond 25 mensen die wilden meebetalen aan de cursus van de Amerikaan. „De meeste cursisten durfden hun papegaaien uiteindelijk toch niet vrij te laten vliegen. Op zich logisch, want met de theorie ben je eigenlijk pas op de helft. De praktische ondersteuning was er in Nederland nog niet. Maar Jan van der Schild, een van de cursisten, had elk jaar jonge papegaaien en ging het gewoon doen.” Een paar jaar later kwam Arian in hetzelfde dorp als Jan van der Schild te wonen. „Toen heb ik contact met hem gezocht. Hij bleek net een jonge vogel verkocht te hebben aan een vriend van mij. Facebook was in opkomst. Die vriend plaatste filmpjes van zijn vrij vliegende vogel online. Dat creëerde veel aandacht. Toen zijn we met z’n drieën de Free Flight Academie gestart.” Inmiddels heeft de academie zo’n zestig vogels getraind. Twee van de drie mannen van het eerste uur zijn gestopt. Arian: „Youri kocht ooit een blauwkeelara bij ons. Hij vond het jammer als de Free Flight Academie zou stoppen, dus hij is erin gestapt. Youri doet de basistraining van de vogels en onderhoudt het contact met de kopers. Zelf geef ik de theorielessen.” ## Prikkels De theorietraining bestaat uit vier pijlers. „Vier tafelpoten”, zegt Arian met een glimlach. „De eerste is de vliegvaardigheid. Zo’n ara moet weten wat-ie met de flappers op zijn rug moet doen. Dat klinkt raar misschien, maar een vogel die gewend is in een kooi te zitten, moet eerst leren vliegmeters te maken en te landen. In de tweede plaats moet er een band zijn tussen de trainer en de vogel. Ara’s doen een moord voor een pijnboompitje. Daar moet je gebruik van maken. Verder moet een vogel weten wat er van hem verwacht wordt en de juiste reactie geven. Dat noemen we recall. Dat leert de trainer een vogel in een woonkamer of buiten in een overdekte tuin. De derde pijler is de omgeving. Een vreemde omgeving zorgt voor stress. Dan vlucht een ara hoog en ver. Dat is precies het tegenovergestelde van wat je wilt. Dit betekent dus dat een vogel eerst uren buiten moet doorbrengen. Complicerende factor daarbij is dat de buitenwereld er voor vogels compleet anders uitziet qua kleuren. Vogels kunnen namelijk uv-licht zien, maar ramen blokken dat grotendeels. Dus buiten vliegen brengt heel veel prikkels met zich mee. Daarom trainen wij uitsluitend heel jonge vogels. Rond de uitvliegleeftijd staan ze helemaal open voor nieuwe ontdekkingen. Als je ze op die leeftijd gaat trainen, vinden ze alles normaal. Dat moet je een vogel die al tien jaar in een woonkamer leeft, niet meer aandoen. Daar zouden ze veel te veel stress door ervaren. >Ara’s doen een moord voor een pijnboompitje, daar moet je gebruik van maken Tot slot heb ik het dan ook altijd over de trainer. Die moet de risico’s kunnen herkennen. Je moet niet vlak bij een snelweg gaan vliegen, bijvoorbeeld. Ook moet hij weten dat een torenvalk en een buizerd geen problemen opleveren voor een papegaai, maar dat een havik wel gevaarlijk is. En het is heel belangrijk om de lichaamstaal van je vogel te kunnen lezen. Is je vogel gestrest, dan laat je hem niet los. Je moet goed weten wat je doet.” Als de vogel eenmaal gewend is vrij te vliegen, moet de eigenaar de training onderhouden. „Maar als de vogel goed afgericht is, kost het niet meer tijd dan het uitlaten van een hond. Ze vliegen tien minuten buiten en dan is het ook wel weer klaar.” :::photo_gallery 1::: ## Megaslim De kern van de Free Flight Academie is volgens Arian dat de vogels in kleine stapjes steeds nieuwe dingen krijgen aangeleerd. Daarbij is positiviteit belangrijk. „Een hond is onderdanig en wil je graag pleasen. Dat is bij papegaaien heel anders. Zij zijn erg gedreven en proberen steeds uit te vinden hoe ze weer iets lekkers van je kunnen krijgen. Ik zeg tijdens de training altijd: Jij moet de favoriete snoepautomaat van je papegaai worden.” Wat hem het meest aanspreekt in papegaaien? Arian: „Ik vind het prachtige dieren om te zien. Ze hebben zulke mooie kleuren. Ik vind een slang bijvoorbeeld ook een indrukwekkend dier, maar die roept geen emotie bij mij op. Met een ara heb je interactie. Ze zijn zo megaslim. Ze weten precies wie je bent. Wat ook grappig is: elk continent, behalve Europa, heeft zijn eigen papegaaien. Zo zijn de Zuid-Amerikaanse soorten brutaal en nieuwsgierig; Afrikaanse soorten zijn wat meer terughoudend en sneller van slag.” Vanuit de schuur van Youri trekt aanhoudend gefluit de aandacht. „Ze horen ons praten”, zegt Youri glimlachend. Hij haalt een kleurige severa op. De jonge dwergara vliegt, dankzij de overdekte achtertuin, frank en vrij rond. Ook Jodocus mag uit de bench. Hij kiest de schouder van fotograaf Niek uit als uitkijkpost. „Jodocus zit graag hoog”, lacht Arian. Youri laat ook een blauwgele ara los. En dan is de chaos compleet. Want de severa krijgt zin in een slokje cola en steekt zijn kop in Youri’s glas. Dat rolt om. Vlug ruimt de papegaaientrainer de rommel op. Jodocus begint aan het beeldscherm van mijn laptop te kluiven; de jonge blauwgele ara ontdekt mijn oor. >De vogels zijn verzot op kozijnen, deurposten, knoopjes en ritsen. Alles onderzoeken ze: de hele wereld is hun speeltuin” Youri komt uit de keuken met een forse schaal water. Gelukkig vinden de vogels dat leuker en lekkerder. Jodocus krijgt een macademianoot. Hij houdt ’m parmantig vast met zijn poot. Arian: „Een mens krijgt die niet open zonder gereedschap, maar Jodocus zoekt naar de zwakste plek en kraakt de noot. Er zit enorm veel power in zijn snavel.” Arian adviseert mensen wel om goed na te denken, voordat ze een papegaai aanschaffen. „Ga op bezoek bij mensen die er al een paar jaar eentje hebben. Je moet je goed realiseren dat het een veeleisend dier is. Ik wil hem niet meer in de huiskamer hebben. Ik hoorde eens iemand zeggen: Een ara is net een kleuter met een nijptang op zijn kop. Die formulering is raak. De vogels zijn luidruchtig en slopen alles. Ze zijn verzot op kozijnen, deurposten, knoopjes en ritsen. Alles onderzoeken ze: de hele wereld is hun speeltuin.” Jodocus houdt zijn kop wat scheef, kijkt eens naar zijn baas en schudt de opmerking en het water lekker van zich af.

De ara van Arian Paans: kleurige kleuter met nijptang

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege
op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

De ara van Arian Paans: kleurige kleuter met nijptang

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Impressie van Terdege
op Instagram