Dichter bij de eeuwen in Dordt

Rietveld stuurt zijn auto door de straten van zijn woonplaats, richting centrum. Daar is de Kalkhaven. Een azuurblauw binnenvaartschip weerspiegelt in het rimpelende water. „Mijn ouders hadden een klipper die 160 ton kon vervoeren. Nu is mijn kleinzoon kapitein op een tankschip met een laadvermogen van 3000 ton.” ## Toren De Grote Kerk werpt zijn schaduw op het kerkplein. Gevels baden in verstrooid ochtendlicht. Tussen de wijzerplaten van de 65 meter hoge toren wappert het rood-wit van Dordrecht, daarboven is de hemel helder. Van een spits hebben de kerkbouwers afgezien. „De fundering bleek niet geschikt te zijn. De toren staat tweeënhalve meter uit het lood.” Voor Rietveld (zie ”Afzwaaiend gids”) gaat deze morgen in maart de kerkdeur open, vanaf april zijn er ruime openingsuren voor het publiek. Binnen wijst de Dordtenaar op de hardstenen grafzerken. „De namen zie je nog. Als iemand van adel was, is dat in de Franse Tijd weggeslepen.” ## Kunstig Een kapel in de noorderbeuk heeft een fraai hek. Rietveld leest voor: „„Salich zÿn de dooden van nu aen die in den Heere sterven.” Doden met twee o’s. „Ende hare wercken volgen haar na.” Dat oude Nederlands, daar geniet ik van.” Vele tientallen keren begon hij als gids zijn historische stadswandelingen in deze kerk. Het gebouw blijft bijzonder, met zijn rijzige pilaren en stenen gewelven. „Alleen al dat houtsnijwerk op die bank, hoe kunstig is dat niet. Ik heb eens twee Iraniërs een rondleiding gegeven, een psychiater en een arts, islamitisch. Die waren erg onder de indruk.” ## Synode Warm zonlicht valt door de ramen van de zuiderbeuk. Ertegenover staat de kansel. „Met beelden uit de evangeliën, helemaal uitgehouwen in marmer. Schitterend.” Als gids focust Rietveld op de Synode van Dordrecht (1618-1619). „25 mei 1619 zijn alle besluiten van de synode hier voorgelezen door ds. Johannes Lippius. De kerk zat mudvol.” :::photo_gallery 1::: Rietveld knipt het licht aan in een maquette van de Kloveniersdoelen. De synodeleden zijn er bijeen. „Dit is heel natuurgetrouw, gemaakt door Herman van Duinen. In het midden zit Bogerman, met z’n hoed en lange baard. De adel, vooraan, kreeg een baldakijntje. Links zit de voorzitter, met ganzenveer. Die Van Duinen is een kunstenaar tot en met. De Kloveniersdoelen, een gebouw van de schutterij, is later platgegooid. Jammer natuurlijk.” Vanuit het koor blikt Rietveld naar boven. „Leerlingen van reformatorische scholen zingen hier af en toe psalmen bij het orgel. Dan mogen ze op de trans (omgang, MdH) staan, soms ook buiten.” ## Brood Rond het middaguur vervolgt de gids zijn rondwandeling in de stille straten van de stad. Hij passeert Nobel’s Brood. „Precies de bakkerij uit ”Inde Soete Suikerbol” van W.G. van de Hulst.” Als kind maakte Rietveld, geboren in Rotterdam-Zuid, de Hongerwinter mee. „We aten bloembollen en suikerbieten. Mijn oudste broer pikte brood uit een bakkerskar, voor zijn vriendje. Het mocht niet meer baten.” Even verderop staat het huis van Jacob de Witt, burgemeester tijdens de Dordtse synode. Historische gevels rijgen zich aaneen, tot aan de Groenmarkt. Toen Rietveld in 2016 een lintje kreeg, speelde de fanfare voor het stadhuis uit Valerius' Gedenck-clanck. „Tegenwoordig is het moderne hoempapa.” ## Oorlog Rietveld wijst op een klein monument, op de hoek van het stadhuis, met de tekst: „Je moet het je kinderen vertellen”. „Er zijn 289 Joodse mensen uit Dordrecht weggevoerd in de Tweede Wereldoorlog. Ook Stolpersteine herinneren daaraan. Een Joodse jongen uit onze kerk gaat de gedenkstenen af en toe poetsen.” De route voert verder, richting het Groothoofd. Vanaf de Roobrug kijkt Rietveld uit over de Nieuwe Haven. Witte masten van zeiljachten glanzen in het licht. In de verte is de spoorbrug over de Oude Maas te zien. „Dit was de zeehaven, nu liggen er allemaal statussymbolen. Kijk eens, de vissen komen gewoon boven. Het water is stukken schoner dan vroeger. Er zwemmen weer otters, en zalmen en steuren.” :::photo_gallery 2::: ## Zeilen Op de kade langs de Wolwevershaven somt Rietveld op welke scheepstypen hij ziet. „Een skûtsje, een tjalk, een kraak, een motorscheepje, nog een tjalk. Het schip van mijn ouders voer met zeilen, dieselmotoren bestonden nog niet. Na vier jaar schippersschool ging ik in 1953 als 12-jarige bij m’n vader aan boord. Ik heb een buitengewoon lieve vader en moeder gehad.” „Als we met de klipper naar Duisburg moesten, stond je van vier uur ’s ochtends tot tien uur ’s avonds aan het roer te draaien om het scheepje recht te houden.” Bij de Damiatebrug ligt een oude Rijnsleepboot, aangedreven door een stoommachine. „Een schitterend model.” Sinds 1971 wonen Rietveld en zijn vrouw Marja aan de wal. De schipper werd vertegenwoordiger bij een bevoorrader van zeeschepen. „Ik heb altijd met de binnenvaart en zeevaart te maken gehad.” ## Dobberen Voor de Groothoofdspoort komen drie rivieren samen: Merwede, Oude Maas en Noord. „Afgevaardigden van de synode van 1618 wilden ook weleens wat ontspanning, en gingen spelevaren. Het was in de Tachtigjarige Oorlog, ’s avonds werd de poort gesloten. De afgevaardigden kwamen te laat terug. Ze hebben hier een hele nacht in de winterkou liggen dobberen.” Anno 2025 wordt Rietveld geen strobreed in de weg gelegd. „In naam van Oranje, doe open de poort”, grapt hij. De wandeling leidt door de Wijnstraat, met zijn pakhuizen en statige gevels. Uitdragerij Pandora is een aanrader. Rietveld: „Ik heb er weleens een mooie oudvader gekocht voor 1 euro. Het pand is in de Franse Tijd gebouwd als theater. Een toegeven aan de tijdgeest.” :::photo_gallery 3::: ## Middeleeuwen Op een meerpaal, aan het water van de Thuredrith, laat een nijlgans van zich horen. Het steegje Munt verbindt de Voorstraat met de Doelstraat. Rietveld: „Als ik hier loop, dan snuif ik de middeleeuwen op.” Waar eens de beroemde synode plaatsvond, staat nu echter een modern gerechtsgebouw. Een poortje geeft toegang tot de Hof, bij de Augustijnenkerk. „Hier woonden de kloosterlingen. De prior, Hendrik van Zutphen, had met Luther gestudeerd en ging ook reformatorisch preken. Er kwam zo’n toeloop dat de kloosterkapel verbreed moest worden. Later heeft Willem van Oranje in de Augustijnenhof gelogeerd. In deze kerk ging hij aan het avondmaal.” ## Lutherlied Rietveld eindigt zijn stadswandeling in de Trinitatiskapel, waar beheerder Jan Lokhorst koffie schenkt. De twee delen hun liefde voor oude taal. „Met Jan praat ik altijd een beetje deftig Nederlands.” De witte kapel heeft een hemelsblauw plafond. Bij de vleugel zingt de gids traditiegetrouw twee verzen van het Lutherlied, uit het hoofd. Als dank voor de leerzame rondgang speelt zijn wandelgenoot het serene openingsdeel van Bachs cantate ”Gottes Zeit ist die allerbeste Zeit”. Zachtjes neuriet Rietveld mee. :::kader 1::: :::kader 2:::

Dichter bij de eeuwen in Dordt

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege
op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Dichter bij de eeuwen in Dordt

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Impressie van Terdege
op Instagram