Dit betekent klederdracht naaien voor Lummigje Smit uit Staphorst

Wanneer dorpsgenoten traditionele kleding nodig hebben, weten ze Lummigje te vinden. De reclame gaat van mond tot mond, „het wordt zo deurverteld. Ik heb veel aanloop. Morgenavond heb ik een afspraak staan. En binnenkort komt er een kennis die een hemdrok en een broek wil hebben.” Ze heeft dan ook „werk zat” – eigenlijk meer dan in haar beschikbare tijd past. Terwijl ze toch altijd vroeg uit de veren is, en ook de avondstond voor haar nog goud in de mond heeft. „Gisteren ben ik een dagje weggeweest. Daar was ik best moe van, dus toen ben ik maar een keer vroeg naar bed gegaan. Rond elf uur…” Stress krijgt ze er niet van, van al die opdrachten. „Ik denk: het komt wel goed. En wat je leuk vindt, daar maak je tied veur.” Wat moet je trouwens anders doen? „Ik kan wel de hele dag gaan zitten kijken wie de buurvrouw op visite krijgt, maar dat is ook niks.” >„Ik zou me niet thuus voelen in een jurk of zo, dan was ik mezelf niet meer” ## Typisch Staphorsts Zelf draagt ze dagelijks klederdracht, net als ongeveer 500 anderen in het dorp. Uitsluitend vrouwen – vanaf een jaar of vijftig, vertelt Lummigje. Mannen in dracht zie je helemaal niet meer. Alleen bij gelegenheden trekken sommigen de klepbroek en hemdrok nog aan. „Het loopt hard terug. Mensen overlijden… daarna komt het niet meer terug. Dat is jammer, maar je kunt het niet tegenhouden. Als de jongeren de dracht niet meer willen dragen, dan moeten ze dat ook niet doen – dan is het niets meer weerd. Maar ik zou me niet thuus voelen in een jurk of zo, dan was ik mezelf niet meer.” Sinds haar man is overleden, woont Lummigje alleen in haar grote, vrijstaande woning. In de woonkamer staat een opvallende, antieke kast. Het is een zogenaamde glazenkast, die achter de glazen deurtjes vol staat met bontgekleurde kopjes – drie-, vierhoog opgestapeld. Typisch Staphorsts. „Als je trouwde, vierde je dat vroeger gewoon thuis. De vrouwelijke gasten namen een gezamenlijk cadeau mee, dat vooral uit kopjes bestond. Halverwege het feest gingen ze die afwassen. Wat moest je anders doen?” Een eindje verder staat een naaimachine op de grond. Van zachtgroen gietijzer, met een houten basis. Uit de jaren vijftig? Nee, ouder, vermoedt Lummigje. Ze gebruikt hem nog altijd. „Hij is heel geschikt voor dikkere stoffen. En hij kan vooruit en achteruit naaien, en een zigzagsteek maken. Wat heb je nog meer nodig?” Zwaar is de machine wel, loodzwaar. Als Lummigje hem nodig heeft, sjouwt ze hem naar de eettafel in de achterkamer. Is ze klaar, dan bergt ze hem weer netjes op. Nu staat hij op de grond – te wachten op reparatie. Gelukkig heeft ze nog zo’n „oud beestje” staan, dus het werk kan gewoon doorgaan. Op de salontafel ligt een naaiproject binnen handbereik. Het wordt een mutsje – van zwarte stof waarop met helderrode, blauwe, gele en witte verf patroontjes zijn gestipt. Dat stippen doet Lummigje niet zelf. „Nee, dat is huisvlijt van andere Staphorsters. Je kunt niet alles doen.” Een lapje als dit koopt ze bij een van de plaatselijke stoffenwinkels. Vervolgens naait ze er mutsjes van – voor de doordeweekse dracht. Met de hand, „want anders krijg je de bolling er niet goed in.” >Bij de klederdracht hoort ook een heel eigen taal ## Zilveren knopen Ter voorbereiding op het interview heeft Lummigje naast de bank een stapel kleding neergelegd die ze aan het naaien is. Bovenop ligt een hemdrok: een soort jasje voor mannen. Lummigje legt het op haar schoot, zodat hij goed zichtbaar is. Links en rechts komen er negen knoopsgaten op te zitten, vertelt ze, en één op elke mouw. Ze maakt ze van indigoblauwe stopwol, waardoor ze meteen een opvallende versiering zijn. „Dat heurt met de hand; dan wordt het netter dan wanneer je het met de machine gaat doen.” Lummigje loopt even naar de achterkamer en komt terug met een boterhamzakje vol grote, zilveren knopen. Die moeten er straks ook nog op komen, waardoor een heel bijzonder kledingstuk ontstaat. De hemdrok is gemaakt van „vijfschaft – zo noemen we dat hier.” De donkere, handgeweven stof is inmiddels niet meer te koop. „Dirk Kok uit Rouveen was de laatste wever die deze stof maakte; hij werkte op de Museumboerderij.” Gelukkig heeft Lummigje nog wat vijfschaft op voorraad, maar daarna moet ze op zoek naar een alternatief. „Als ik iets vind wat er geschikt voor is, dan koop ik dat. Maar de kwaliteit van toen, die krieg je nergens meer.” Opvallend aan het jasje is ook de lila voering. „Dat is onbekend”, zegt Lummigje. Onbekend? Ze lacht. „Dat is de naam van de stof. Je zou zeggen: onbekend maakt onbemind.” >In de donkere rok zit wel 2,80 meter stof Dan komt er een zogeheten klepbroek uit de stapel. „Deze is gemaakt van een soort bevertien. Engels leer heet dat geloof ik ook wel, maar dat zeggen ze hier op Staphorst niet. Deze stof is dunner dan de ouderwetse bevertien waarvan zo’n broek vroeger gemaakt werd, maar die kun je nergens meer kopen.” En dat donkere kledingstuk vol plooien, wat is dat? Dat wordt een rok, zegt Lummigje. De zwarte stof voelt wolachtig aan. „Vroeger werden de rokken genaaid van baai”, vertelt ze, maar helaas bestaat ook dat niet meer. „Dit is geen echte baai, maar wel een mooie stof.” Het kledingstuk voelt zwaar; onvergelijkbaar met een rokje van katoen of tricot. Er zit dan ook heel veel stof in: „wel 2,80 meter. Door middel van plooien wordt hij op de wijdte van je taille gemaakt.” En, kenmerkend voor Staphorst zitten die alleen aan de achterkant. >„Handwerken heb ik van kinds af aan mooi gevonden” ## Strikjeswollen Er komt een hoop kennis en kunde aan te pas om de klederdracht te maken. Hoe Lummigje het ambacht leerde? „Handwerken heb ik van kinds af aan mooi gevonden, ik zat altijd te prutsen, zeg maar. Je moet ook altijd goed opletten als een ander bezig is. En ik heb een avondcursus in Staphorstnaaien gevolgd. Daar leer je de kleine foefjes, want daar komt het op aan.” De folklorestoffen inspireren Lummigje om ook andere dingen te naaien dan klederdracht. „Ik maak ook mooie tassen, die gebruuken we wel bij de klederdracht.” Het is geen enkele moeite om die te gaan halen en even te laten zien, dus weg is ze al… Met een stapel tassen –qua model lijkend op de bekende ‘linnen’ tasjes– komt ze even later de woonkamer in. Veel ervan zijn gemaakt van een wollige stof met een blauw-zwart streeppatroon. „Die wordt ook gebruikt voor bovenrokken. Tenminste… voor bovenrokken „die je draagt als je niet in de rouw bent.” De tassen zijn versierd met bloemen in heldere kleuren, die ze zelf haakte. Andere exemplaren verfraaide ze met een voorvak van kleurige „wolmousseline.” Van deze stof –met fuchsia, blauwe, groene en gele bloempatronen– worden normaliter kraplappen gemaakt. De lapjes wolmousseline lijken op elkaar, maar zijn toch allemaal anders. En elk ”kraplapstofje” heeft z’n eigen een naam. „Kijk, die stof noemen we dennenappels, die daar, met die strikjes om de bloemstelen, dat is strikjeswoll’n.” Het is een hoop werk om de tassen te maken, vindt ze. „Die gehaakte bloemen erop ook… Het giet niet zo gauw.” Gelukkig heeft ze de gezondheid om het vele handwerk te kunnen doen, ook al is ze 89. „M’n ogen zijn nog heel goed, ik heb geen last van mijn handen…” Hoeveel uur ze per project bezig is, weet ze niet. Het maakt ook niet uit. „Als ik tied heb, ga ik weer verder.” _Dit was het laatste deel van een tweeluik over mensen die zelf klederdracht naaien._ _Lummigje Smit is met haar handgemaakte producten aanwezig op de Staphorstdagen (30 juli, 6 en 13 augustus)._

Dit betekent klederdracht naaien voor Lummigje Smit uit Staphorst

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege
op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Dit betekent klederdracht naaien voor Lummigje Smit uit Staphorst

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Impressie van Terdege
op Instagram