Ds. A.T. Vergunst: Laten we doelen stellen voor het huwelijksleven

In zijn 27-jarige loopbaan als predikant zag ds. A.T. Vergunst, voorganger van de Netherlands Reformed Congregation in Carterton, Nieuw-Zeeland, de nodige huwelijken stranden. Nog vaker werd hij geconfronteerd met gehuwden die niet uit elkaar gingen, maar wel langs elkaar heen leefden. Zonder begeerte naar elkaar, in grauwe middelmatigheid. De romantiek verflauwde, het samenleven werd sleur. Vooral voor deze paren schreef hij ”Samen voor Zijn aangezicht”, een uitwerking van een cursus voor gehuwden in zijn vorige gemeente, de Netherlands Reformed Congregation in het Amerikaanse Waupun. Het boek is een pleidooi voor het in leven houden van de romantische liefde door de brandstof van de zorgende liefde.

De predikant uit Nieuw-Zeeland raakte overtuigd van het nut en de noodzaak van een grondige huwelijksvoorbereiding. „Daarom ben ik al vrij snel gestart met huwelijkscatechisatie voor jonge stellen die toeleven naar het trouwen. Zes avonden, verdeeld over een halfjaar. Later ben ik ook cursussen voor gehuwden gaan geven.”

Is het in reformatorische kring beter met het huwelijksleven gesteld dan daarbuiten? „Ik ken geen officieel onderzoek daarover, maar op grond van mijn eigen ervaringen betwijfel ik dat. De deelnemers aan de huwelijkscatechese vraag ik steevast hoe ze het huwelijksleven van hun ouders ervaren of hebben ervaren. Dat levert vaak teleurstellende antwoorden op.

Ik moet nogal eens denken aan een uitspraak van mijn vader: „Jongens, het huwelijk is een kleine hemel of een kleine hel op aarde.” Ik vond dat toen wat overdreven, nu weet ik dat die uitspraak op waarheid berust. Er is veel eenzaamheid in huwelijken, en eenzaamheid is het essentiële van de hel.”

Het scheidingspercentage ligt in reformatorische kring nog altijd relatief laag. „Vanwege onze Bijbelse visie op echtscheiding, en daar ben ik blij mee. Maar het feit dat echtparen bij elkaar blijven, betekent niet dat ze een weelderig huwelijksleven hebben. In veel huwelijken is er sprake van een langs elkaar leven om de vrede te bewaren. De fleur is weg, de vlam is gedoofd. Soms is er zelfs geen vonkje meer over. Ook zijn er veel huwelijken waarin de een de ander onder druk zet, met of zonder geweld. Er wordt veel in het geheim geleden.”

Wat is de belangrijkste oorzaak van verzanding van het huwelijk? „Het is een geleidelijk proces, waarvan mensen zich meestal nauwelijks bewust zijn. Ze hebben niet in de gaten dat een relatie die je niet voedt, geleidelijk doodbloedt. We moeten ons bewust bezig blijven houden met het verrijken van onze relatie, zoals we dat ook deden in de verkeringsperiode. Aan die verrijking kun je onder meer invulling geven door het volgen van een huwelijkscursus. Of door elk jaar een paar dagen te reserveren voor een uitje buiten de deur, om samen ontspannende dingen te doen en met elkaar te spreken over de kwaliteit van je huwelijksleven. Hoe gaat het, wat zou anders of beter kunnen?”

Dat klinkt vrij zakelijk. „Inderdaad, en dat is niet verkeerd. Voor allerlei zaken stellen we ons doelen. Laten we dat ook doen voor ons huwelijksleven. Hoe spreekt de Bijbel over het huwelijk en voldoen we daaraan? Hoe kunnen we onze relatie nog meer verdiepen? Hoe voorkomen we dat we elkaar ongemerkt uit het oog verliezen? Eerlijke beantwoording van die vragen leidt als het goed is tot concrete keuzes.

Ik begeleidde eens een stel van wie het huwelijk helemaal aan de grond zat. Hun vroeg ik: „Hebben jullie ooit opgeschreven wat je behoeften zijn die je graag door de ander vervuld ziet? Emotioneel, seksueel, fysiek, geestelijk, sociaal... Zo niet, begin daar eens mee en bespreek vervolgens met elkaar welke behoeften van de ander je gemakkelijk kunt vervullen, welke met enige inspanning en welke met geen mogelijkheid.”

Door dit advies op te volgen, ontdekten die twee dat ze, na jaren getrouwd te zijn, veel dingen nog nooit van elkaar hadden gehoord. De gedachte dat je de behoeften van de ander wel zo’n beetje aanvoelt, staat vaak ver af van de werkelijkheid. Het vervullen van de behoeften van de ander voedt de romantiek.”

Hoe bepalend is het voorbeeld dat ouders hebben gegeven? „Heel bepalend. Onder allerlei omstandigheden handelen en reageren we zoals we dat onze ouders zagen doen, ook als we ons hadden voorgenomen hun voorbeeld niet te volgen. Was het voorbeeld goed, dan is er geen probleem. Was het slecht, dan ontstaat er gemakkelijk een vicieuze cirkel. Kwalijk gedrag wordt overgenomen en doorgegeven aan de volgende generatie. Door huwelijkscatechese en huwelijkscursussen hoop ik zo’n cirkel te doorbreken.”

Valt iets wat je niet hebt meegekregen nog aan te leren? „Natuurlijk. Ik zeg niet dat het gemakkelijk is, maar het kan wel. Zeker als je nog niet zo lang getrouwd bent. Bij gehuwden die al 25 jaar in onmin leven, wordt het moeilijker. Daar steek ik om eerlijk te zijn weinig energie meer in, omdat ik door de ervaring realistischer ben geworden. In mijn studententijd zei een predikant tegen me: „Van de stellen die met huwelijksproblemen bij je aankloppen, is 95 procent te laat. Na jaren van verval en verwoesting valt er weinig meer te repareren.”

Ik richt me daarom vooral op jonge stellen, vanuit het Engelse gezegde: „Een ons preventie is beter dan een pond behandeling.” Pakweg een jaar na de trouwdag vraag ik gericht hoe het met het huwelijksleven gaat. Als er iets scheef zit, merk je dat al snel. Door wat er wordt gezegd, of door de lichaamstaal. Met zulke stellen probeer ik in gesprek te gaan. Als er de bereidheid tot veranderen is, kunnen in die fase verkeerde patronen nog doorbroken worden. Het vraagt wel een langdurig pastoraal meelopen met zulke gasten, als een soort mentor, maar dat doe ik met liefde. Voor hen en hun kinderen als ze die al hebben, of wellicht nog zullen krijgen.”

De liefde voor man of vrouw hoort boven de liefde voor de kinderen te gaan, stelt u in uw boek. „Dat heb ik uit het tweede hoofdstuk van hét Boek, vers 24. „Daarom zal de man zijn vader en zijn moeder verlaten en zijn vrouw aankleven, en zij zullen tot één vlees zijn.” In de Engelse vertaling is dat prachtig weergegeven met de woorden ”leave”, ”cleave” en ”weave”, ofwel verweven raken. Dat is een levenslang proces. De relatie met onze kinderen is tijdelijk, omdat zij het huis verlaten, maar de huwelijksrelatie is permanent tot de dood scheiding maakt. Er zit daarom wat verkeerd als we onze kinderen boven onze man of vrouw stellen, iets wat vaak voorkomt. De gevolgen zie je als de kinderen uit huis gaan. Natuurlijk verlang ik ook naar mijn kinderen na een langdurige afwezigheid, maar ik verlang gedegen meer naar mijn vrouw. Met haar heb ik immers de intieme relatie die ik met mijn kinderen niet heb. Met mijn vrouw deel ik alles. Dat doe ik niet met de kinderen.”

Wat is voor u de kernwaarde van het huwelijk? „De liefde, waardoor de relatie tussen Christus en Zijn kerk wordt gereflecteerd. Het huwelijk hoort ook bij ons beelddragerzijn van God. Als het goed is, weerspiegelt het iets van de gemeenschap tussen de Vader, de Zoon en de Heilige Geest.”

U benadrukt de blijvende betekenis van romantiek in het huwelijk. wat te doen als die door omstandigheden onder druk komt te staan?

„Dat is een realiteit waarmee velen vroeg of laat worden geconfronteerd: door een chronische kwaal, een ongeneeslijke ziekte, een handicap... Het belangrijkste ingrediënt van een relatie en de voorwaarde voor echte romantiek is trouw. Romantische gevoelens veranderen onmiskenbaar als je man of vrouw hulpbehoevend raakt of ernstig ziek wordt, maar daar hoeft het huwelijk niet slechter door te worden. Je zult de romantiek dan wel anders moeten invullen.”

In uw boek verwijst u geregeld naar het Hooglied. dat wordt onder ons doorgaans puur geestelijk uitgelegd. „Volgens mij ten onrechte. Terwijl het boek Spreuken algemene levenswijsheid biedt, spreekt de Ontwerper van het huwelijk in het Hooglied heel beeldend en tegelijk praktisch over de omgang tussen de gehuwde man en vrouw. Omdat het huwelijk de relatie tussen Christus en Zijn gemeente weerspiegelt, kun je vanuit het Hooglied natuurlijk ook rijke verbindingen leggen naar het geestelijke huwelijk tussen Jezus en de gelovigen, maar je moet wel heel kromme sprongen maken om alles geestelijk uit te leggen.”

Wat is de voornaamste les uit het hooglied voor het huwelijksleven? „Het belang van communicatie. In wel veertig teksten drukt de Bruidegom Zijn genoegen in en zijn gedachten over de bruid uit. In twintig teksten doet de bruid hetzelfde ten aanzien van haar Bruidegom. Communicatie is niet alleen gesprek, maar ook het oplossen van conflicten of dingen die ongenoegen geven. Een sprekend voorbeeld vind je in Hooglied 2 . De bruidegom komt vol verlangen naar huis, maar zijn bruid reageert koel. Waarom? Schijnbaar zijn er kleine vossen die de wijngaard verderven. Daarmee worden woorden en daden bedoeld die in het huwelijksleven verwijdering geven. Zolang die vosjes niet gevangen zijn, moet je niet verwachten dat de bruid zich van harte aan de bruidegom overgeeft, en omgekeerd. Er liggen in dit gedeelte ook geestelijke lessen, maar die mogen het praktische huwelijksonderwijs niet wegdrukken.”

Drie hoofdstukken besteedt u aan communicatie, geen enkel hoofdstuk aan seksualiteit. bewust? „Over huwelijk en seksualiteit is al veel geschreven. Mede daarom heb ik aan dit onderwerp geen afzonderlijk hoofdstuk gewijd, maar het verweven in de andere hoofdstukken. Er is een sterke relatie tussen het bed en de andere aspecten van het huwelijksleven. Als er iets mis is met de communicatie, in de breedste betekenis van het woord, gaat het ook in het bed niet goed. Dr. Harley zegt terecht dat het liefhebben van elkaar de omgeving is waarbinnen het dagelijkse huwelijksleven zich voltrekt. De seksuele gemeenschap is een bijzondere gebeurtenis die daarbinnen plaatsvindt.”

U wijst op het belang van gesprek binnen het huwelijk, maar is ook vertrouwelijke stilte niet wezenlijk? „Zeker. Communicatie omvat alles wat de onderlinge relatie beïnvloedt: woorden, daden, gebaren, stilte… Vaak wordt stilte op een negatieve manier gebruikt, als pressiemiddel. Daartegenover staat de vertrouwelijk stilte, maar om diepgang in je relatie te krijgen, moet het daar niet bij blijven. Er is verschil in karakter, waardoor de een spraakzamer is dan de ander. Dat geeft niet. Het wordt bezwaarlijk als we niet weten wat er innerlijk leeft bij onze man of vrouw, ook op geestelijk gebied. Karakter mag niet worden aangevoerd als excuus voor een gebrek aan communicatie.”

Een andere belangrijke bron van huwelijksconflicten is geld, geeft u aan. „Dat komt naar voren uit onderzoek en ik herken het ook wel. Daarom geef ik in mijn boek wat praktische adviezen over geldgebruik en het maken van keuzes daarin. In mijn eigen huwelijk was de opvoeding van de kinderen de belangrijkste oorzaak van onenigheid. Mijn vrouw heeft de neiging om snel toe te geven, ik ben nogal militant. Dat gaf soms wrijving. Tegelijk zie je ook hier de waarde van het huwelijk; we houden elkaar in balans. Ik heb weleens tegen mijn vrouw gezegd: „Als alleen jij de kinderen had opgevoed, waren het allemaal marshmallows geworden. Had ik het in m’n eentje moeten doen, dan hadden we nu een stel soldaten.”

Jullie lezen vrijwel elk jaar samen nog een boek over het huwelijk met welk doel? „Om te zien of we ons huwelijksleven nog kunnen laten groeien. Versheid en frisheid vind ik heel belangrijk: in mijn preken, in mijn eigen leven en in het huwelijksleven. Het lezen van boeken is een belangrijke bron van inspiratie. Je kunt van anderen leren en aan hun werk mooie gedachten ontlenen. Op alle terreinen van het leven voel ik me nog steeds leerling. Ook in het huwelijksleven. Ik hoop dat anderen omgekeerd iets door mijn boek leren. Net als in mijn preken heb ik geprobeerd dicht bij de mensen te komen door zo nu en dan iets uit mijn eigen leven weer te geven. Een dominee is geen bijzonder mens. We zijn allemaal van dezelfde lap gescheurd en hebben te worstelen met de zondigheid en gebrokenheid van het leven. Ook in het huwelijk.”

Wat hebt u zelf door het schrijven van dit boek geleerd?

„Dat ik weer meer met mijn vrouw moet gaan wandelen. Dat is de mooiste wijze van samenzijn en communicatie: genieten van wat je ziet en ondertussen dingen delen. Vaak komt het samen wandelen door de drukte van het leven in het gedrang. Niet goed, dus weer mee beginnen, houd ik mezelf voor. Al lopend heb je de mooiste gesprekken.”

N.a.v. "Samen voor Zijn aangezicht. Groeien in je huwelijk", ds. A.T. Vergunst; uitg. De Banier, Apeldoorn; 264 blz; € 18,95.

beeld: Erik Kottier

Ds. A.T. Vergunst: Laten we doelen stellen voor het huwelijksleven

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege
op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Ds. A.T. Vergunst: Laten we doelen stellen voor het huwelijksleven

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Impressie van Terdege
op Instagram