Ds. W.A. Zondag bemediteerde de brieven van Johannes

Het begon met een verzoek van het dispuut van de CSFR in Wageningen. De reformatorische studentenvereniging wilde de brieven van Petrus, Jakobus en Johannes gaan behandelen en vroeg ds. Zondag, destijds predikant van de gereformeerde gemeente te Woerden, een introducerende lezing over de brieven van Johannes te houden. „Die raakten me bij de voorbereiding. Ze vormen een goudmijn. Tot dan had ik er zelden uit gepreekt. Daarin ben ik volgens mij niet de enige. Er is relatief ook weinig over gepubliceerd.”

Het maken van de lezing leidde tot het besluit in de eigen gemeente een serie preken aan de eerste brief van Johannes te wijden. Tijdens de coronapandemie ging hij in Dordrecht, zijn huidige standplaats, meditaties over de Johannesbrieven houden. „Soms bepreekte ik een gedeelte op zondag, als dat mooi uitkwam.”

Hoe verklaart u de geringe aandacht in de gereformeerde theologie voor de brieven van Johannes?

„Die van Paulus zijn dogmatischer. Daarin komt de gouden keten van de orde van het heil ook duidelijker naar voren. Bij Johannes staat de Godheid van Christus centraal, vanwege de strijd tegen dwaalleraren met ideeën die doen denken aan de vroege gnostiek. Daarnaast legt Johannes sterke nadruk op de liefde van God en de praktijk van het christenleven, die gestempeld moet zijn door opofferende liefde. Daarin sluit hij nauw aan bij het onderwijs van de Heere Jezus. God zoekt naar vrucht in ons leven: het bieden van een beker koud water, het kleden van de naaste, het bezoeken van hen die hulp nodig hebben. Dat blijft bij ons vaak wat onderbelicht.”

Door eenzijdige oriëntatie op Paulus?

„Dat hoeft niet. Ook in de brieven van Paulus komen deze elementen wel naar voren. Denk aan wat hij schrijft in Romeinen 12 en 1 Korinthe 13. Opvallend is dat ook over deze gedeelten, met tal van concrete aanbevelingen, weinig wordt gepreekt.

Het verzet tegen de verdienstelijkheid van liefdeswerken in de roomse theologie heeft Luther beducht gemaakt voor het spreken daarover. Dat kan leiden tot een wat eenzijdige nadruk op de rechtvaardiging door het geloof ten koste van de noodzaak van werken als vrucht van het geloof.”

Geeft het ook een eenzijdige nadruk op Gods rechtvaardigheid ten koste van Zijn liefde, die bij Johannes centraal staat?

„Ds. C. Harinck heeft vorig jaar een prachtig boekje gepubliceerd over Gods goedheid. Hij vat daarin samen wat de puritein Stephen Charnock in twee lijvige boeken heeft geschreven over de eigenschappen van God. Charnock ziet Gods goedheid als Zijn voornaamste eigenschap „The goodness of God comprehends all His attributes”, schrijft hij in hoofdstuk 12. Hij verbindt Gods goedheid aan Johannes 3 vers 16, Gods liefde.

„God is liefde”, schrijft Johannes. Dat is Zijn wezenseigenschap, de bron waar al Zijn andere eigenschappen uit voortvloeien. Alles begon met Zijn voor ons ondoorgrondelijke Zelfliefde: de onderlinge liefde tussen de drie Personen in de Godheid. Door het scheppen van ons mensen wilde Hij ons laten delen in Zijn liefde en worden wij geroepen omgekeerd God en onze naaste lief te hebben. Iemand als Tim Keller heeft een dik boek geschreven over het lijden, maar ook dat laat hij uitlopen op Gods liefde. Die werd nooit duidelijker getoond dan op Golgotha. God gaf Zijn enige Zoon tot redding van zondaren. Opofferende liefde voor mensen die zich van Hem afkeerden. Opstandelingen!”

Wat betekent dit voor uw Godsbeeld?

„Ons doopformulier spreekt over Gods grondeloze barmhartigheid, die tot uitdrukking kwam in het spreken en handelen van Jezus. Wie God is, heeft Jezus getoond tijdens Zijn omwandeling op aarde. Denk aan Zijn woord: „Wie Mij heeft gezien, die heeft de Vader gezien.” Hij deed volmaakt de wil van de Vader en toonde volmaakt de eigenschappen van de Vader.”

Lees het hele interview met ds. W.A. Zondag in Terdege (nr. 26, 19 september 2023).

beeld: Renate Bleijenberg-van Leeuwen