„Gezinsvorming is bij alle vruchtbare echtparen een worsteling”

De karakteristieke woning aan de Oosterlaan in Apeldoorn was voor Maarten en Henrieke Schouten een geschenk uit de hemel. Ze verwachtten hun vierde kindje en Maarten had kantoorruimte nodig voor zijn eigen IT-bedrijf. Het huis op een steenworp afstand van het Apeldoorns Kanaal bood precies wat ze nodig hadden.

Het echtpaar ervoer het als een bevestiging van Gods zorg bij een groeiend gezin. Een groei die allerlei vragen kan oproepen: ethisch, medisch, principieel en praktisch. Vragen waarover maar weinig openlijk wordt gesproken. De huismoeder uit Apeldoorn, voormalig psychiatrisch verpleegkundige, schreef een eerlijk, praktisch en persoonlijk getint boek waarin de dilemma’s klip-en-klaar aan de orde komen.

Zelf had ze al jong verkering. „Maarten was 18, ik 16. Al snel was het heel serieus tussen ons. Wij wisten dat we voor elkaar bestemd waren en dat God ons samen had gebracht. Maarten had er veel voor gebeden. Na twee jaar zijn we al verloofd. Het duurde daarna nog drie jaar eer we konden trouwen.”

Lastig?

„Aan de ene kant is het mooi als je elkaars eerste liefde bent en al vroeg elkaar trouw belooft. Het lastige is dat je dan geestelijk snel naar elkaar toe groeit, terwijl het lichamelijk nog niet kan. Dat is een ongezonde situatie. Het is gemakkelijker als je op iets latere leeftijd verkering krijgt. Loopt het toch zoals bij ons, dan zou ik zeggen: trouw gewoon na een paar jaar. Waarom moet een bruiloft zo groots zijn, met een bijzondere auto, een dure jurk, bloemstukken, een vakfotograaf? Een bruiloft zonder al die poespas spreekt me sowieso meer aan.

Het trouw beloven aan elkaar en na de huwelijksdag op een natuurlijke manier naar elkaar toe groeien, heeft voor mij hogere prioriteit dan het meteen openstaan voor kinderen. Bij ons was dat overigens wel het geval. We kenden elkaar na vijf jaar door en door. Maarten was intussen zijn eigen bedrijf begonnen, ik was bijna klaar met de studie.”

Wat betekende de boodschap dat een spontane zwangerschap was uitgesloten?

„Die gaf een schok, maar we waren er niet van ondersteboven. Na anderhalf jaar beseften we al wel: het gaat bij ons niet zoals bij mijn ouders, waar het ene kind na het andere werd geboren. Bovendien waren we ons er toen al van bewust dat de kinderzegen niet de ultieme kroon op het huwelijk is. We geloofden dat de Heere dan voor ons iets anders in gedachten had. Er zijn meer roepingen voor echtparen dan die van het ontvangen en opvoeden van kinderen.

Reageerbuisbevruchting was volgens artsen de enige optie om mogelijk toch een kind te krijgen. Wij hadden allebei moeite met zo’n traject, vanwege het sterke maakbaarheidsidee erachter. Lang heeft die situatie niet geduurd. Twee maanden later raakte ik spontaan zwanger, inmiddels hebben we vijf kinderen.”

Hoe beleefden jullie die eerste zwangerschap?

„Als een bijzondere gewaarwording dat God Zich zo met ons bemoeide. Hij liet zien dat Zijn macht geen grenzen kent. Als ik terugkijk, is dat het middel geweest voor het ontstaan van persoonlijk geestelijk leven bij ons beiden. God bekommert Zich werkelijk om mensen, en leidt ons leven.”

Wat bracht u ertoe om een boek over gezinsvorming te schrijven?

„Ik ontmoet nogal wat paren die met dit onderwerp worstelen. Zelf hadden we een weg gevonden in de vragen rond geboorteregeling. Daar deelde ik weleens iets over. Ik merkte dat vooral vrouwen er wat aan hadden voor het vinden van de goede balans tussen het ontvangen van kinderen als zegen van God en de eigen verantwoordelijkheid daarin. Dat is voor bijna iedereen in onze gezindte een zoektocht, zeker onder mensen die jong trouwen. Bij normale vruchtbaarheid kun je dan wel twintig kinderen krijgen.”

U gaf het boek de titel "Gezinsvorming in een gebroken wereld". Waarin ervoer u zelf die gebrokenheid?

„Door de boodschap over onvruchtbaarheid was de eerste zwangerschap voor ons een wonder. Maar toen onze dochter was geboren, vond ik het niet altijd eenvoudig om moeder te zijn. Ik moest een deel van mijn vrijheid opgeven, en van het werk dat ik zo graag deed. Na de geboorte van de tweede worstelde ik met sombere gevoelens en met mijn nieuwe rol als fulltime huismoeder, want ik was helemaal gestopt met werken. Mijn wereldje werd daardoor ontzettend klein. Ook de verhuizing naar Apeldoorn had grote impact. Gelukkig wist ik met deskundige hulp mijn draai weer te vinden.
Na de geboorte van Rachel, onze derde, waren er familieomstandigheden die ook in ons huwelijk grote invloed hadden. We gingen er toen van uit dat het bij drie kinderen zou blijven. We moesten heel veel moeite doen om elkaar vast te houden en te steunen; dat heeft gevolgen voor je gezin en de gezinsvorming. Kinderen opvoeden doe je er niet even bij. Het vraagt al je aandacht, zeker in deze tijd, waarin we met zo veel onchristelijke opvattingen worden geconfronteerd door de razendsnelle secularisatie.
Om die reden zit er vier jaar tussen Rachel en het jongetje dat we daarna ontvingen. Als een kind wordt geboren in een situatie waarin je er geen aandacht aan kunt geven, omdat je je handen meer dan vol hebt, is het geen zegen meer. Persoonlijk vind ik het met vijf kinderen al moeilijk om ze allemaal de aandacht te geven die ze nodig hebben. Met tien kinderen zou me dat niet lukken.”

Dan zal God ook wel zorgen, wordt soms gezegd.

„Dat is mij te kort door de bocht. We hebben ons verstand en onze verantwoordelijkheid niet voor niets gekregen. Te vaak heb ik gezien, ook in mijn werk als psychiatrisch verpleegkundige, hoe gezinnen ontspoorden omdat de ouders de last van het gezin niet meer aankonden.
Je bent niet verantwoordelijk voor de kinderen die er niet zijn, wel voor de kinderen die er wel zijn. Die moet je een veilig en warm thuis kunnen bieden.”

In de ondertitel spreekt u over verantwoorde geboorteregeling. Wat verstaat u daaronder?

„God heeft ons de vruchtbaarheid gegeven als iets waar we bewust en actief mee kunnen omgaan. Alleen door geslachtsgemeenschap kun je zwanger worden. Ik heb een afkeer van het woord plannen, dat klinkt me te maakbaar. Vooruit bepalen hoeveel kinderen je neemt en wanneer. Dat is geen Bijbelse houding. Bij geboorteregeling houd je rekening met de omstandigheden en ga je wijs met je vruchtbaarheid om totdat je weer open kunt staan voor een volgend kind. Je er als moeder ook naar verlangt. Dat vind ik heel belangrijk. Een kind groeit in je eigen lijf. Tijdens dat proces moet er al de hechting aan het kind zijn. Door de gebrokenheid in ons bestaan is dat niet altijd het geval.”

U sprak veel moeders voor dit boek, wat viel u op in de gesprekken?

„Dat gezinsvorming bij alle vruchtbare echtparen een worsteling is, vooral voor de vrouwen. Als er snel na elkaar een paar kinderen komen, zijn ze ervan overtuigd dat ze iets aan regeling moeten doen, maar hoe? Met die vraag hebben ook wij geworsteld. Vandaar dat ik het laatste hoofdstuk heb gewijd aan concrete middelen en mogelijkheden, met de positieve en negatieve aspecten daarvan. Ik ben blij met de samenwerking met de NPV, die veel goede informatie over dit onderwerp heeft.
Bepalend is voor mij de motivatie, en de vraag of het middel een abortief karakter heeft of niet. Het onderscheid tussen zogeheten natuurlijke en onnatuurlijke methoden, waarbij alleen de eerste legitiem zouden zijn, vind ik zwak. In beide gevallen is sprake van anticonceptie. Hoe natuurlijk is trouwens onthouding in de periode waarin de behoefte aan geslachtsgemeenschap bij de vrouw het sterkst is? Vanuit de Bijbelse wetgeving hadden Joodse echtparen juist dan gemeenschap. Periodieke onthouding kan veel spanning geven.”

Wat viel u op bij het nalezen van de bijbel op gezinsvorming?

„Dat vruchtbaarheid na de zondeval niet in de eerste plaats wordt verbonden aan de opdracht om de aarde te vervullen, maar in het licht staat van de moederbelofte over de komende Verlosser, Die uit een vrouw zou worden geboren. Onze vruchtbaarheid moeten we vooral zien in het perspectief van het komende Koninkrijk van God. Zo moeten we onze kinderen ontvangen en opvoeden. Het vervullen van de aarde is nu niet meer nodig, die is al vol genoeg.
In de tweede plaats viel me op dat de Bijbel vaak spreekt over het probleem van onvruchtbaarheid, nergens over het dilemma van overmatige vruchtbaarheid. Bij de oorspronkelijke wijze van zogen was een vrouw minstens drie jaar onvruchtbaar. Dat gaf God niet voor niets. Omdat wij deze wijze van voeden niet meer kennen, moeten we zelf onze draai zien te vinden in de geboorteregeling.”

De oorspronkelijke situatie zegt wel iets over de gewenste interval tussen kinderen?

„Absoluut. Elk jaar een kind is niet natuurlijk. Alle grote gezinnen in de Bijbel werden gevormd door meerdere vrouwen. Zes kinderen bij één vrouw was heel veel.”

U pleit voor een goede mix van gevoel en verstand in de opbouw van het gezin. Op welke wijze?

„Een vrouw leeft, ook als het om gezinsvorming gaat, vaak wat meer bij het gevoel. De meeste mannen meer bij hun verstand. Dat is goed. Paulus zegt dat ze met verstand bij hun vrouw moeten wonen. De laatste bevalling was bij mij niet gemakkelijk, door medische complicaties. De gynaecoloog heeft aangegeven dat er niet nog een kind moest komen. Dat maakt het in zekere zin gemakkelijk, al voelt Maarten die lijn sterker dan ik. Voor een moeder blijft een zwangerschap iets bijzonders en aantrekkelijks. Tegelijk voel ik dat mijn lichaam het eigenlijk niet meer kan en wil. Het is goed om daarnaar te luisteren.”

Hoe beoordeelt u het uitstellen van het krijgen van kinderen aan het begin van het huwelijk?

„Ik wijs dat niet per definitie af. Er kunnen legitieme redenen zijn, zoals het afronden van een studie, maar er zit wel een gevaar in. Wat doe je als je vervolgens een mooie baan krijgt aangeboden die veertig uur in de week vraagt? Dan raakt seksualiteit los van de vruchtbaarheid en van Gods opdracht, en is sprake van on-Bijbels plannen.”

Hoe kijkt u aan tegen het begrip "voltooid gezin"?

„Ik denk dat het verstandig is om te luisteren naar wat een arts zegt, zeker als die een christelijke achtergrond heeft. En dat je rekening houdt met je lichamelijke en psychische draagkracht. Ik hoop dat mijn boek mensen helpt om op de goede manier met gezinsvorming bezig te zijn. In het besef van eigen verantwoordelijk, maar vooral biddend om wijsheid.”

N.A.V. ”GEZINSVORMING IN EEN GEBROKEN WERELD. EEN HANDREIKING VOOR BIJBELSE EN VERANTWOORDE GEBOORTEREGELING”, DOOR HENRIEKE SCHOUTEN; UITG. DE BANIER; € 15,95. IN JANUARI ORGANISEERT TERDEGE SAMEN MET HENRIEKE EEN WEBINAR. MEER INFO VOLGT.

beeld: Tineke van der Eems