We spreken Jan Rijksen (31). Jan werkt inmiddels acht jaar bij Siloah. Hij begon op de locatie van Siloah in Barneveld; enige tijd geleden maakte hij de overstap naar Bodegraven. Daar werkt hij op woonlocatie de Akker, als coördinator van de dagbesteding en van Woning 10, in het cluster Intensieve Begeleiding.
De Akker bestaat uit verschillende woningen waar verschillende doelgroepen wonen: cluster zorg, cluster begeleiding en cluster intensieve begeleiding. Jan: „Op deze locatie wonen zes mannen in de leeftijd van 30-53 jaar. Naast een verstandelijk beperking is bij deze mannen ook sprake van autisme en moeilijk verstaanbaar gedrag. Ze kunnen zich verbaal uiten, maar weten niet altijd de juiste woorden te geven aan hoe ze zich voelen.”
AANSLUITEN
Jan ziet het als uitdaging om goed aan te sluiten en ze op sociaalemotioneel vlak te begeleiden. „Je
hebt avonden dat je gezellig wat met elkaar zit te drinken en met ze praat over dingen die hen bezighouden, op donderdagavond gaan we zwemmen en op vrijdag halen we altijd – als vast ritueel – samen de weekendboodschappen. Daarnaast hebben we allerlei verschillende dagbestedingsgroepen: een bakkerij, een werkplaats, een wasserette, en een drukkerij.”
De Akker heeft ook een buitenterrein. „Daar kunnen cliënten schommelen. Verder ligt daar een moestuin en een dierentuin.”
Op de dagbesteding geven Jan en zijn collega’s de mannen graag een zinvolle dag. „Op de werkplaats werken we vooral vaak buiten. Ik ga dan bijvoorbeeld de heggen snoeien, grasmaaien of bladharken. Ook doen we aan houtbewerking voor het Atelier van Siloah, in het centrum van Bodegraven. En we demonteren, sorteren en brengen afval en ijzer weg.”
RUST
Naast zijn werk als coördinator geeft Jan sinds eind vorig jaar weerbaarheidstrainingen. „In deze trainingen leer ik de collega’s hoe om te gaan met hun eigen spanningsopbouw en het herstellen daarvan. Ik probeer hen bewust te maken van wat spanning met je doet, hoe het overkomt en welke invloed het kan hebben op de cliënten.
Daarnaast leren we de cliënten objectief te observeren zonder zelf gelijk invulling te geven aan gedrag.” Zulke trainingen vindt hij belangrijk. „We merken dat, als een begeleider zich bewust is van zijn eigen gedrag, er ook meer rust komt bij de bewoners. Het is vaak een wisselwerking. Als een cliënt spanning ervaart, is de kans groot dat de begeleider daarin meegaat.
Ook kan een begeleider zelfs onbedoeld spanning veroorzaken bij de cliënt. Maar als de begeleider leert dicht bij zijn lichaam te blijven, en bewust zijn of haar emoties te reguleren – vaak doen we dat al maar zijn we ons daar niet van bewust – schiet de begeleider niet mee omhoog in de spanning van de cliënt. De cliënt kan zich dan sneller herstellen.”
ZELFZORG
Een stuk zelfzorg is hierbij onmisbaar. „Cliënten voelen alles haarfijn aan. Ik denk dat, als je verantwoordelijk bent voor de zorg voor cliënten, het heel belangrijk is om je bewust te zijn van je eigen emoties en van hoe je je emoties reguleert.
Daarnaast is het belangrijk om nuchter te zijn. Dat je niet bang bent om te falen. En dat als je een wat mindere dag hebt – wat ons allemaal wel eens overkomt – je dingen uit handen kunt geven aan collega’s. Ik denk dat je vooral goed voor jezelf moet kunnen zorgen als je dit werk doet.”
SAMEN 100 PROCENT
Deze training sluit aan bij de zorgvisie van Siloah: ”Begeleiden met Perspectief”, met het motto: ken jezelf, ken de cliënt en ken de ander. Jan: „Verschillende methodieken vallen onder deze zorgvisie.
Wij werken op onze locatie onder andere met de Triple C-methodiek. Een van de uitgangspunten hiervan is het principe ”Samen 100 procent”. Dit houdt in dat als een cliënt tijdens een activiteit de draagkracht niet heeft, je hem of haar desnoods 2 procent laat doen, en zelf de overige 98 procent oppakt. Als de draagkracht van de cliënt vervolgens groeit, kun je dit opschalen naar bijvoorbeeld “fiftyfifty”. Als je namelijk iets van een client verwacht die dat moment de draagkracht hier niet voor heeft, kun je een conflict krijgen. Je verwacht iets wat hij niet kan waarmaken.” Dat levert lastige situaties op. Jan: „Je wilt consequent blijven, maar tegelijkertijd de situatie niet forceren.”
De oplossing: blijven observeren. „In welke fase zit de cliënt nu en wat is zijn behoefte op dit moment? Ik ben ervan overtuigd dat onze bewoners altijd graag op een ontspannen of actieve manier bezig willen zijn. Maar vaak is hen het doel niet duidelijk. Daar zit dan voor ons de uitdaging.”
EXCUSES
In zijn trainingen leert Jan zijn collega’s om als begeleider de cliënten onvoorwaardelijke ondersteuning te geven. „Als een cliënt je slaat en schopt, reken je hem dat je niet persoonlijk aan. Je blijft hem nabijheid bieden conform zijn behoefte.
Ik denk dat je heel veel veiligheid biedt als je naast de cliënt blijft staan, terwijl hij op en neer gaat in zijn spanningsboog.” Hij merkt vaak dat cliënten excuses aanbieden voor hun gedrag. „Bij mij hoeft dat niet. Ik houd er zelfs niet van. Ik wil dat cliënten leren dat zij zichzelf mogen zijn. Dat ik hen als begeleider blijf ondersteunen, wat er ook gebeurt.”
Zorggroep Sirjon
info@sirjon.nl
sirjon.nl
