Marije werkt met te vroeg geboren baby’s

Marije van de Zande-Boer (29) is een van de verpleegkundigen op de afdeling. Zij werkte als kinderverpleegkundige in het Rotterdamse Ikazia Ziekenhuis, tot dochter Maud veertien weken te vroeg geboren werd. Maud lag maanden op de ic (zie kader: ”Het verhaal van Maud”). Ruim een jaar later maakte Marije de overstap naar de afdeling vol couveuses. Inmiddels werkt zij er drie jaar. „Ik ben continu aan het schakelen tussen wat ik technisch moet doen, mooi vind, en heel veel verdriet van ouders.” >In Nederland wordt ongeveer 7 procent van de baby’s te vroeg geboren In Nederland wordt ongeveer 7 procent van de baby’s te vroeg geboren. Elk jaar komen ongeveer 2000 kinderen vóór week 32 van de zwangerschap ter wereld. Een deel van hen komt terecht op de Rotterdamse NICU, de neonatale intensivecare-unit. De baby’s in Rotterdam zijn afkomstig uit een groot gebied: ruwweg van Zeeland tot en met Gorinchem. Regelmatig heeft Marije ”transportdienst”, op een speciale ambulance voor het vervoer van te vroeg geboren baby’s naar het Sophia Kinderziekenhuis. „Dan ga ik mee om die heel zieke kinderen, die ergens anders zijn geboren, te halen. Dat gaat met spoed, dus met de blauwe lampen aan. Pas moest ik ’s nachts naar Brabant. Dat is dan nog steeds drie kwartier rijden.” ## Voorzichtig De baby’s die op de NICU terechtkomen, hebben het zwaar. Te vroeg geboren kinderen zijn kwetsbaar. „De longen zijn nog niet voldoende gerijpt. Ook de ogen zijn kwetsbaar, doordat de bloedvaten nog niet goed ontwikkeld zijn. Kinderen kunnen ook een netvliesafwijking krijgen, maar dat probleem is tegenwoordig met laseren goed te behandelen. En de darmen kunnen ontsteken, waardoor ze afsterven. Als kinderen dat krijgen, wordt het wel heel spannend. Dan moeten wij stoppen met het geven van voeding. Het kind krijgt antibiotica en dan hopen wij dat de darm rust krijgt. Soms perforeert de darm en ontstaat er een gat in. Dan komt er lucht in de buik en moet het kindje geopereerd worden. Maar soms zijn de darmen zo beschadigd, dat het kindje niet kan worden geholpen en overlijdt.” De hersenen zijn eveneens erg gevoelig. „Een hersenbloeding ligt altijd op de loer. Dat maakt zeker de eerste dagen altijd heel spannend. Daarom krijgen de baby’s de eerste drie dagen elke dag een echo. Dat kan gewoon door de fontanel. En wij moeten heel voorzichtig doen, want bloeddrukverschil kan een hersenbloeding veroorzaken.” >Sommige baby’s wegen krap 450 gram De verpleegkundigen en artsen op de NICU werken op de grens van leven en dood: kinderen die geboren worden na een zwangerschap van 24 of 25 weken zijn geen uitzondering. Sommige baby’s wegen krap 450 gram. Van alle kinderen die na 24 of 25 weken zwangerschap worden geboren, overlijdt een op de drie. Dat sterftecijfer daalt steeds verder naarmate de zwangerschap langer heeft geduurd. :::inline_image 1::: ## Beperking Marije: „Veel kinderen die te vroeg geboren zijn, komen er volgens de cijfers niet zonder beperkingen vanaf. Maar dan is wel de vraag: wat is een beperking? Iets slechter zicht wordt ook een beperking genoemd. Ouders ervaren dat verschillend. Feit is dat veel van deze kinderen in groep 3 of 4 vastlopen, in het reguliere onderwijs. Ze kunnen niet mee qua concentratie- en leervermogen.” De baby’s zijn in de eerste maanden niet alleen lichamelijk kwetsbaar, maar ook erg gevoelig voor prikkels: geluiden, geuren, licht. De stilte op de afdeling is dan ook noodzakelijk. „Zo’n kind hoort natuurlijk in de buik. Daar klinken alleen gedempte geluiden. Het kindje ruikt er niets, voelt niets en proeft niets, op vruchtwater na. En hier is het dan licht. Dat geeft prikkels.” Die prikkels proberen de verpleegkundigen zo veel mogelijk te voorkomen. „De handalcohol die we gebruiken, ruikt bijvoorbeeld sterk. Daarom moeten wij, als we onze handen desinfecteren, altijd even wachten voordat wij het kind aanraken. En er is hier veel geluid. Veel te veel. Alles wat wij doen, levert prikkels op. Een sonde inbrengen, een intubatie. Dat doet zeer, ook al proberen wij dat allemaal zo goed mogelijk te doen. Dat komt allemaal binnen bij zo’n baby. En het moet, hè, want je moet een kind in leven houden. Je moet handelen. Maar dat zijn niet de optimale omstandigheden.” >„Soms komt het operatieteam naar ons toe en staat de chirurg hier te opereren” ## Operatiekamer Een tafeltje naast een couveuse schuift de Oud-Beijerlandse verpleegkundige heel voorzichtig weg. „Het is een soort mindset om alles rustig te doen. Al die prikkels kunnen een kind vormen. Het ene kind heeft daar helemaal geen last van, het andere kind wel. Tegen ouders die weg mogen uit het ziekenhuis, zeg ik vaak: „Weet dat er EMDR-therapie bestaat voor kinderen die te veel last hebben van alles wat ze in hier hebben meegemaakt.” Soms zijn er panieksituaties waarin sneller gehandeld moet worden. „Er lag hier bijvoorbeeld een keer een kindje dat dringend aan zijn buik geopereerd moest worden. Dat was echt met bloedspoed. Dan moet ik gas geven: bloed afnemen, alles klaarleggen voor de operatie en tijdens de operatie dingen in de gaten houden. Dat is echt heel hard werken.” Zo’n baby gaat niet naar de operatiekamer. „De operatie vindt hier plaats, op zaal. Alle ouders moeten dan van de zaal af en dan maken wij er een operatiekamer van. Dat is echt bizar. Het operatieteam komt naar ons toe en zij maken de omgeving steriel. Want we kunnen zo’n kind niet naar de operatiekamer transporteren, daar is het te instabiel voor. De chirurg staat hier dan te opereren. Wat hij normaal op de operatiekamer doet, doet hij dan bij ons.” ## Lijden Op de NICU liggen niet alleen premature baby’s, maar ook kindjes die te maken hebben gehad met asfyxie. Zij hebben tijdens de zwangerschap of rond de geboorte te weinig zuurstof gehad, en dat kan leiden tot schade aan de hersenen en andere organen. „Die kinderen komen in een koeling te liggen, met een koelingspak aan. De normale lichaamstemperatuur verlagen we dan tot 33,5 graden. Want zuurstoftekort kent een paar fases. In de eerste fase gaan er cellen dood in de hersenen, maar een volgende fase kan soms worden voorkomen door de temperatuur zo laag mogelijk te maken. Dan hebben ze iets meer kans om te overleven.” Regelmatig overlijden er kinderen op de afdeling. „Dat vind ik wel moeilijk. Maar je moet hier je verstand op nul zetten, want anders red je het hier als verpleegkundige niet.” Met de ouders spreekt Marije regelmatig over leven en dood. Dat zijn niet altijd makkelijke gesprekken. „Ik draag wel uit dat ik christelijk ben. Toen het met een kindje heel slecht ging, vroeg ik: „Geloven jullie ergens in?” Want ik dacht: misschien kunnen we het daarover hebben. Maar de ouder zei: „Als er een God is, dan is het echt een heel lelijke man, want dit kan niet.” Toen was ik ook klaar. Het was duidelijk niet het moment om er iets over te zeggen. Mensen snappen de zin niet van het lijden hier en dan is het makkelijk om God de schuld te geven. En dat begrijp ik. Ik ontmoet ook ouders die christelijk zijn, en dan praat ik er eigenlijk altijd wel over.” :::author_streamer 1::: ## Buidelen Te vroeg geboren baby’s op de NICU kunnen zichzelf nog niet warmhouden en liggen daarom in een couveuse of op een warmtebedje. Over de couveuses hangt een deken om het licht buiten te houden, zodat het erin net zo donker is als in de moederbuik. In de couveuse is het warm. „Het kost een baby heel veel energie om zich op temperatuur te houden. Maar die energie is nodig om te groeien, te ademen, om alles te doen.” Ook de temperatuur op de afdeling is die van een warme zomerdag. Marije: „Mensen die hier nieuw komen werken, vallen op hun eerste dag nogal eens flauw.” Ondanks de rust en de nodige warmte in de couveuse, komen de meeste baby’s regelmatig uit hun warmtehuisje om te buidelen: lekker huid op huid bij een van de ouders liggen. >„Je mist zo veel als je kind in de couveuse ligt. Daarom is buidelen heel fijn” Marije: „Ouders nemen dan plaats in een soort ligstoel, en wij leggen het kindje bij hen. Met een doek over het kleintje heen voor de temperatuur, en aangesloten op de zuurstof. Wanneer het wat beter gaat met het kindje, of als de vader en moeder eraan toe zijn, stimuleren we de ouders om hun baby zelf op te pakken. Dan kan bijvoorbeeld eerst de moeder buidelen. En als daarna de vader aan de beurt is, kan moeder even naar het wc, of wat eten. Dat is natuurlijk echt goud; dat wil je als ouder. Je mist al zo veel als je kind in de couveuse ligt. Dan is buidelen heel fijn.” ## Buidelmarathon Buidelen heeft voor de moeder en het kind veel voordelen. Het stimuleert de borstvoeding, verbetert de hechting, maar het is ook goed voor de warmte en voor stressreductie. Kinderen ontspannen van buidelen en het zorgt voor een goede hartslag en ademhaling.” Buidelen –ook wel ”cuddelen” genoemd– wordt een steeds belangrijker onderdeel van de zorg voor vroeggeboren kinderen. „In Zweden buidelen ze bijna acht uur op een dag.” Toen Marijes dochter op de NICU lag, probeerden zij en haar man „zo lang mogelijk” te buidelen: „’s Morgens drie uur en ’s avonds drie uur. Dat vond ik eigenlijk al weinig. Er zijn ouders die het veel langer doen, maar dat kan alleen bij ziekenhuizen waar ze eenpersoonskamers hebben, en die zijn hier niet.” Om meer bekendheid te geven aan het buidelen, organiseerden Marije en haar collega’s in mei een buidelmarathon. „Dat was om het buidelen meer onder de aandacht te brengen. Bij ouders, want sommige vaders vinden het eng en durven het niet, maar ook onder verpleegkundigen. Die weten natuurlijk wel dat het belangrijk is, maar wij wilden ze nog meer aansporen. Er zijn kinderen die de eerste dag van hun leven niet hebben gebuideld, terwijl het misschien wel kon. Sinds een aantal maanden hebben bijna alle baby’s op de afdeling na de geboorte al een kwartier bij vader of moeder kunnen liggen. Dat is superfijn, maar het liefst zien we dat natuurlijk zo lang mogelijk. Want ze zeggen dat buidelen –bij wijze van spreken– de helft van de behandeling is.” De baby op de foto's is, korte tijd nadat de reportage werd gemaakt, helaas overleden. De ouders hebben toestemming gegeven de foto's toch te gebruiken. :::kader 1:::

Marije werkt met te vroeg geboren baby’s

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege
op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Marije werkt met te vroeg geboren baby’s

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Impressie van Terdege
op Instagram