Op de grens van leven en dood

Op de middelbare school had Hans van Schuppen interesse in verschillende vervolgstudies: sterrenkunde, geneeskunde, of een militaire opleiding. Dankzij een jeugdvriendin werd het geneeskunde. „Ze vroeg me om met haar mee te gaan naar een EHBO-cursus. Dat leek me wel zinvol. We behaalden het EHBO-diploma bij het Rode Kruis in Veenendaal, de plaats waar ik opgroeide. Daarna stroomde ik door naar SIGMA, de Snel Inzetbare Groep ter Medische Assistentie, die wordt ingezet bij rampen. Aan deze opleiding waren stages bij de ambulance en de spoedeisende hulp verbonden. In dat traject kwam ik tot de conclusie dat geneeskunde heel goed bij mij past. Vooral de acute geneeskunde.”

Hoewel hij ook welkom was bij de Erasmus Universiteit in Rotterdam, koos hij voor Maastricht. „De opleiding daar stond bekend als innovatief, door een probleemgerichte aanpak. Bovendien was het hele eerste studiejaar gericht op acute geneeskunde. Dat trok me.”

Na zijn afstuderen als basisarts specialiseerde hij zich in het Universitair Medisch Centrum Utrecht tot urgentie-anesthesioloog en intensivist. Al sinds het begin van zijn specialisatie is hij ook actief in onderwijs en onderzoek, met name op het gebied van reanimatie. Komende maand hoopt hij te promoveren op een Engelstalige dissertatie over specialistische reanimatie buiten het ziekenhuis.

Mobiel Medisch Team Sinds 2015 is Van Schuppen verbonden aan het Amsterdam UMC. Hij wordt voornamelijk ingezet bij niet-geplande operaties. Op de afdeling spoedeisende hulp geeft hij leiding aan het reanimatieteam. Daarnaast draait hij wekelijks één tot twee diensten van twaalf uur bij het Mobiel Medisch Team (MMT), dat zo nodig uitrukt met de traumahelikopter ”Lifeliner 1”. Daar is het hollen of stilstaan. „Zolang er geen melding is, hebben we tijd voor onderhoud of administratief werk. Gaat de pieper, dan zitten we binnen drie minuten in de lucht. Gisteren was het best druk, toen hadden we in twaalf uur tijd tien oproepen.”

Het MMT biedt specialistische zorg, aanvullend op de ambulancezorg. „Hoewel de Nederlandse professionals in de ambulancezorg tot de hoogst opgeleiden behoren, hebben sommige patiënten aanvullende behandeling nodig. We focussen ons op het stabiliseren van vitale functies, bijvoorbeeld door het geven van narcose, het plaatsen van een beademingsbuisje en beademing.”

:::photo_gallery 1:::

Vier teams In totaal telt Nederland ongeveer vijftig MMT-artsen, verdeeld over vier teams: Amsterdam, Rotterdam, Nijmegen en Groningen. Een dienstploeg bij het MMT van Amsterdam telt vier personen: de arts, de verpleegkundige, de piloot en de chauffeur.

„De verpleegkundige heeft tijdens het vliegen de functie van copiloot. De chauffeur bestuurt het MMT-voertuig als het team met de auto sneller ter plaatse kan zijn, of wanneer vliegen niet mogelijk is door de weersomstandigheden. Bij inzet per helikopter is de chauffeur verantwoordelijk voor de veiligheid rondom het heliplatform.”

Het vervoer van patiënten naar het ziekenhuis gebeurt maar zelden met de helikopter, vanwege de tijd die het vraagt om hen goed in de heli te installeren. Transport per ambulance gaat vrijwel altijd sneller. Bij pakweg de helft van de meldingen wordt tijdens het aanvliegen besloten dat het Mobiel Medisch Team terug kan keren naar de basis. Omdat er geen aanvullende zorg nodig blijkt, of het slachtoffer reeds is overleden.

Grote impact De uitdaging van zijn werk ligt voor Van Schuppen in de grote impact van zijn handelen. „Het is leven of dood. Daardoor wordt het allerhoogste niveau van functioneren gevraagd. Dat past bij mij. Ik ben perfectionistisch van aard en leg de lat graag hoog.”

Een ander aspect dat hem aanspreekt, is de intensieve samenwerking met zowel teamleden als andere hulpverleners. „Te beginnen met burgers die al zijn begonnen met reanimeren. Ik zie de burgerhulpverleners echt als collega’s. Deze mensen maken het verschil, want ze zijn vaak als eerste aanwezig na melding van een hartstilstand. Het starten van reanimatie en het gebruik van een AED in de eerste minuten is vaak levensreddend.”

De specialist uit Soest moet zijn werk bij het MMT per definitie in hectische omstandigheden verrichten, met zeer beperkte informatie. Voor uitvoerig onderzoek is geen tijd. „Op basis van een snelle inschatting neem je beslissingen. Dan kun je er ook naast zitten. Met die onzekerheid moet je leren omgaan. Intussen ben ik meer dan twintig jaar op dit terrein actief, waardoor ik de nodige ervaring heb opgebouwd, maar je blijft leren.”

Intensief Hoewel hij zijn werk maar zelden mee naar huis neemt, raakte Van Schuppen emotioneel niet afgestompt. Wel trad in de loop der jaren een zekere gewenning op in het verlenen van hulp in een levensbedreigende situatie. „Dat is maar goed ook. Het stelt je in staat om je medisch-technische taak goed uit te voeren. Die probeer ik wel te combineren met een menselijke benadering, naar de patiënt en de omstanders. Het komt voor dat mensen onder je handen overlijden. Dan probeer ik aandacht te geven aan familieleden, als die aanwezig zijn.”

Zodra een inzet is afgerond, meldt het Mobiel Medisch Team zich bij de Meldkamer Ambulancezorg meteen weer beschikbaar voor een volgende oproep. „Met die vier MMT’s moeten we heel Nederland dekken. Daardoor kan het voorkomen dat je een paar oproepen achter elkaar hebt, wat het werk intensief maakt.”

Debriefing Na elke uitruk wordt een zogeheten debriefing gehouden. „Dat is heel belangrijk, in veel opzichten. Je evalueert niet alleen de gemaakte keuzes en de communicatie met alle partijen, maar er is ook ruimte voor de emotionele kant. Door het intensieve onderlinge contact tijdens het werk leer je elkaar goed kennen en vormen we een zeer hecht team. Dat is de beste preventie tegen uitval door emotionele problemen. Voor mij persoonlijk is verder mijn vrouw Jolanda, zelf verpleegkundige, tot grote steun. We kunnen goed praten over ons werk, onze drijfveer om goede zorg te geven en wat ons raakt.”

Het debriefen is al veel langer gebruikelijk binnen andere werkvelden, zoals defensie en politie. „Er zijn veel overeenkomsten met die terreinen, zoals het werken onder stressvolle omstandigheden en het belang van teamwerk, leiderschap en communicatie. Een arrestatieteam is vergelijkbaar met een reanimatieteam, al hoeven wij natuurlijk niet te vrezen voor ons eigen leven.”

Heilig verbolgen In zijn werk weet de christelijke arts uit Soest zich sterk geïnspireerd door de Bijbelse geschiedenis van de opwekking van Lazarus, beschreven in Johannes 11 . Met name de woorden: „Jezus weende.” „Het woord voor wenen in de grondtekst is heel krachtig. Jezus was heilig verbolgen over de gebrokenheid van het leven, met de dood als dieptepunt. Dat is voor mij heel wezenlijk. De dood hoort niet bij het leven, zo heeft God het niet bedoeld. Dat is ook te zien aan de reactie van Jezus. Hij roept Lazarus tot leven uit het graf en heeft tal van zieken genezen. Daarom hebben ook wij de strijd aan te gaan tegen de dood.”

Vanuit deze overtuiging is Van Schuppen het principieel oneens met een gelaten houding ten opzichte van ziekte en lijden. „De christelijke ethiek staat vaak bekend om wat we allemaal niet zouden moeten doen, terwijl van christelijke zorgverleners juist een proactieve houding mag worden verwacht. Hoe kunnen we de zorg die wij geven verbeteren, elk op ons eigen terrein?”

Tegelijk pleit hij voor realiteitszin op individueel niveau. „Ik zeg niet dat we altijd maar alles moeten doen. Goede zorg begint met een goed gesprek. Medisch handelen dient wel zinvol te zijn. Dat geldt ook voor reanimatie.”

Blijven verbeteren De Nederlandse reanimatiezorg behoort tot de top van de wereld, mede door het landelijke netwerk van burgerhulpverleners, de inzet van Automatische Externe Defibrillators (AED’s) en de hoogwaardige ambulance- en ziekenhuiszorg.

Toch ziet Van Schuppen ruimte voor verdere optimalisatie, onder meer door een nog breder implementeren van AED’s. „Kerken kunnen een goed voorbeeld geven door hun AED niet aan de binnen- maar aan de buitenzijde van het kerkgebouw op te hangen, en die aan te melden bij HartslagNu, zodat ook de buurt er gebruik van kan maken. Er zijn nog te veel mensen die nodeloos overlijden door een hartstilstand.”

Door zijn werk kwam de urgentie-anesthesioloog anders in het leven te staan. „Ik ben me ervan bewust dat elke dag mijn laatste kan zijn. Dat relativeert tal van andere zaken, vooral materiële. Verder maakt mijn werk me heel dankbaar voor alles wat God geeft.”

Jaren geleden legde hij met zijn vrouw al een aantal zaken vast voor het geval een van beiden onverwachts komt te overlijden. „Het is niet vanzelfsprekend dat we oud worden.”

Op het congres ”Grenzeloze zorg” dat op 16 november wordt gehouden, hoopt hij zijn visie op het thema naar voren te brengen. „De zorg zelf kent zijn grenzen, maar onze inzet moet grenzeloos zijn. Ik mis in de christelijke zorg te veel de verbolgenheid van Jezus bij het graf van Lazarus. We hebben te vechten tegen de gebrokenheid in deze wereld, als ambassadeurs van Christus.”

beeld: Renate Bleijenberg-van Leeuwen

Op de grens van leven en dood

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege
op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Op de grens van leven en dood

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Impressie van Terdege
op Instagram