Sarah van der Maas móét schrijven, of ze nu lezers heeft of niet

Ze wist van tevoren dat ze zou moeten schrappen. Dat was bij haar eerste roman ook zo. Toen sneuvelde er zelfs een hele verhaallijn. Dan valt het bij haar nieuwe boek nog mee. „Er moesten ongeveer 20.000 woorden uit.” ## _Is dat niet jammer van al het werk?_ „Tijdens het schijven gaat het op een gegeven moment bruisen vanbinnen. Dan werkt het niet om mezelf in te houden, ook al weet ik dat er wat tekst uit zal moeten. Maar die extra woorden zijn geen verspilling, die heb ik nodig om tot mijn punt te komen.” Haar tweede roman speelt zich, net als haar eerste, in een van de wereldoorlogen af. Toch is dat min of meer toevallig, vertelt ze. Het idee voor deze nieuwe roman lag gewoon al heel lang te rijpen in haar achterhoofd. ## _Hoe kom je bij je ideeën voor een boek?_ „Dit idee ontstond al negen jaar geleden, toen ik met mijn bachelorscriptie bezig was voor de studie geschiedenis. Tijdens mijn onderzoek kwam ik een anoniem reisverslag tegen van een meisje dat voor het Rode Kruis werkte en aan het einde van de oorlog terechtkwam in de chaos van geallieerde troepen en vluchtelingen. Ik dacht meteen: Daar moet ik een keer wat mee. Zo begint het vaak bij mij. Een idee reist soms jaren met mij mee, voordat ik er iets mee doe. Ik verzamel in de loop van de tijd steeds meer stukjes die ik interessant vind. Uiteindelijk groeit er genoeg voor een boek.” ## _Dat klinkt als een flink project._ „Ik moet van tevoren niet te veel nadenken over hoe mijn kleine ideetje ooit een samenhangend boek kan worden met een begin en een einde. Dan raak ik ontmoedigd. Ik werk in fases. Als ik weet waar het verhaal zich gaat afspelen, in dit geval Neurenberg, ga ik daar met Google Maps een kijkje nemen. En ik duik de archieven in om te zien hoe de stad er destijds uitzag. Dat is een heel leuke fase. Je stapt als het ware in een tijdmachine om in het verleden te kijken. Van het schrijven van de eerste hoofdstukken word ik ook blij, omdat ik het verhaal tot leven zie komen. Daarna gaat het op en af. Er zijn gegarandeerd momenten waarop ik denk: Waar ben ik aan begonnen en komt het ooit nog goed? Dan stopt het vanbinnen even met bruisen.” :::author_streamer 1::: ## _Wat helpt je om door die momenten heen te komen?_ „Deadlines helpen. Of iets naar mijn redacteur sturen. Maar heb ik geen deadline, dan schrijf ik soms ook een tijdje niet en geef ik voorrang aan andere dingen.” ## _Wat heb je, naast boeken schrijven, nog meer op je bord liggen?_ „Ik ben freelance tekstschrijver, met name voor het Reformatorisch Dagblad en het tijdschrift Weet. Voor uitgeverij Mozaïek maak ik boektrailers en doe ik redactieklussen. Zo krijg ik manuscripten toegestuurd waar ik met een rooie pen doorheen mag.” ## Gat Ze rondde haar roman ”Een tijd als deze” in januari al af. Sindsdien is het wachten tot het boek op de markt verschijnt. ## _Viel je na het afronden in een gat?_ „Het is even slikken als een boek klaar is. Soms, als ik moest wachten op het commentaar van mijn redacteur, deed ik een rondedansje als ik er weer mee aan de slag kon. Nu is het helemaal af. Gelukkig zijn er nog best wat dingen te doen. Zo mag ik een mooie trailer voor mijn eigen boek maken en kan ik toch nog een beetje met het verhaal bezig zijn. Ik hoef nog niet helemaal afscheid te nemen.” :::author_streamer 2::: ## _Wat mis je het meest als het schrijven klaar is?_ „De wereld van het boek, de andere periode, de omgeving. Die gaan vertrouwd voelen. Soms lees ik iets over die tijd, en dan is mijn eerste reflex nog steeds: misschien kan ik dit gebruiken voor mijn boek. Maar dat hoeft niet meer. Het is afgesloten. Ik kan er niets meer aan toe- of afdoen, niet meer schaven, niet meer in het verhaal zitten.” Hoeveel werk ze in het boek heeft zitten, valt op als je het openslaat. Gedetailleerd beschrijft Sarah pleinen, stations, wandelroutes, huizen, daken en andere bouwwerken van ruim tachtig jaar geleden. Daar zit uren en uren aan onderzoek in, vertelt ze. ## _Soms vallen je na afronding van een verhaal pas dingen op die niet helemaal kloppen. Heb jij zoiets met je nieuwe boek?_ „Ja, pas nog. Ik heb het in mijn boek over een straat in Berlijn, die ik bij naam noem. Ik schrijf op een gegeven moment dat mijn hoofdpersoon daar in de verte een metrotunnel ziet. Maar toen ik pas ging googelen, bleek die straat nou net de enige in Berlijn te zijn waar de metro al een eeuw lang bovengronds loopt. Daar kan dus nooit zo’n tunnel zijn geweest. Dit gaat niemand opvallen, maar zelf weet ik het en dan vind ik dat toch een beetje jammer. :::photo_gallery 1::: Overigens moet ik zeggen dat dit echt het enige is dat ik achteraf nog heb ontdekt. Ik heb een heel goede redacteur gehad die alle fouten eruit heeft gehaald die erin zaten.” ## _Vind je het kwetsbaar dat je je verhaal nu de wereld in hebt gestuurd?_ „Het scheelt dat er al best veel tijd overheen is gegaan sinds de afronding. Ik heb het al een beetje kunnen loslaten, dat maakt het makkelijker. Ik ben vooral heel benieuwd wat lezers ervan gaan vinden. Ik hoop dat ze een beetje verliefd worden op de hoofdpersoon, zoals ik dat ben. Al weet je van tevoren ook dat je het niet iedereen naar de zin kunt maken.” ## _Is het vervelend dat je over een paar jaar je boek misschien bij de kringloop tegenkomt, terwijl er zo veel werk in zit?_ „Dat maakt me niet uit. Schrijven is iets wat in mij zit, het is deel van mijn identiteit. Ik zou ook schrijven als niemand het zou lezen. Dat deed ik als kind al. Ik heb een kast in mijn kamer die vol staat met schriftjes en aan elkaar geniete boekjes. Die heeft niemand gelezen en zal ook niemand ooit lezen. Aan de andere kant motiveert het mij dat er lezers zijn die op mijn boek wachten. Ik weet niet of ik er anders dezelfde hoeveelheid tijd en moeite in zou stoppen. ” :::author_streamer 3::: ## _Schrijvers zijn vaak mensen die de wereld graag van een afstandje bezien. Of, een citaat uit jouw boek: Mensen die de indruk wekken het leven liever vanuit de coulissen te bekijken. Is dat bij jou ook zo?_ „Ik ga niet bewust een halfuur in een hoekje naar de wereld zitten kijken. Maar het is wel de manier waarop ik in het leven sta. Bij alles wat ik zie, meemaak of lees gaat in mijn hoofd automatisch een lampje branden: is dit interessant voor een verhaal? Als kind had ik dat nog sterker dan nu. Elke keer als we op vakantie waren geweest, of ergens naartoe gingen, speelde nadien de locatie een rol in een verhaal.” ## _Heb je het weleens lastig gevonden dat je zo in elkaar steekt?_ „Als kind niet. Ik had een fijne klas op de basisschool en mijn vriendinnetjes vonden het prima dat we verhalen naspeelden. Er waren ook kinderen die niet helemaal snapten wat ik daar leuk aan vond, maar ik werd daar niet op aangekeken. Als student heb ik het weleens jammer gevonden dat ik niet zo ad rem ben en dat gewoon lekker kletsen niet altijd vanzelf gaat. Ik had toen best wat extraverter willen zijn. Maar ik heb juist op de studentenvereniging ook een grote groep vrienden gekregen. Dan merk je dat anderen je waarderen om wie je bent.” ## _Je doet overal ideeën op. Sommige worden een boek, andere niet. Hoe maak je die schifting?_ „Dat gaat automatisch. Ik voel aan of een plek of periode interessant genoeg is om een boek te worden. Het heeft ook te maken met de periodes of onderwerpen waarin ik heel geïnteresseerd ben. De tijd rondom de beide wereldoorlogen hebben mijn voorkeur. De kans is klein dat ik ooit over de middeleeuwen een boek ga schrijven. Ik weet daar niet genoeg vanaf, en ik ben juist iemand die een verhaal tot in de details kloppend wil maken. Dat is lastig met een tijd die zover in het verleden ligt.” ## _Wordt een volgend boek weer een oorlogsroman?_ „Als je na het schrijven van een boek een verzameling verwante ideeën overhoudt voor een volgende roman, is het gevaar groot dat die dan automatisch ook weer over de oorlog gaat. Maar ik vind het leuk om te variëren en wil liever niet bekend te komen staan als Sarah van der Maas die altijd over de oorlog schrijft. Dus misschien is het goed om de volgende keer een ander onderwerp te pakken.” :::author_streamer 4::: ## _Je kroop voor dit boek in de huid van een nazi. Hoe was dat?_ „Een uitdaging, maar wel een boeiende. Je bent gewend om vanuit de goede kant naar de oorlog te kijken: vanuit verzetsmensen, of juist slachtoffers. Het was interessant om te ondervinden hoe iemand denkt die is grootgebracht met zo’n uitgesproken ideologie als het nationaalsocialisme. Daarbij moest ik mezelf afvragen: hoe zou ik denken als ik in zijn schoenen stond? Toen ik naar een propagandafilm keek, kon ik me voorstellen dat ik daar als jongere misschien voor gevallen zou zijn. Ik denk dat we allemaal, diep vanbinnen, ontvankelijk zijn voor massabijeenkomsten met muziek en een groot wij-gevoel. Aan de andere kant: ik lees nu ”Nacht und Nebel” van Floris Bakels over zijn tijd in het concentratiekamp. Dat was ook Duitsland, dat waren ook de Duitsers. Beide kanten moet je in balans houden in je hoofd.” ## _Hoelang heb je aan je dikke pil gewerkt?_ „Ik ben eraan begonnen na de verschijning van mijn vorige boek in 2020. Een jaar of vier, vijf dus. Maar er zijn weken en maanden geweest waarin ik het document nauwelijks open had. Tegelijkertijd ligt het verhaal dan niet helemaal stil, want in mijn hoofd gebeurt van alles. Het ligt te sudderen, te rijpen als een kaasje. Zo wordt het langzaam mijn eigen verhaal.” In haar boek staan tientallen pareltjes van zinnen. Ze heeft het over een man die zijn „gebit als een grindopslag” bloot lacht. Over „mistguirlandes die boven het water slingeren” en „een onbestemd ochtendgrauw (…), alsof zelfs de zon twijfelde of het nieuwe jaar de hele rambam van klimmen en dalen nog wel waard was.” Of deze: „Als je niet wilde dat het verleden als een straathond achter je aan bleef lopen, moest je leren niet voortdurend achterom te kijken.” ## _Je zei ooit: „Ik houd ervan met taal te spelen, maar mijn valkuil is om te mooi en ingewikkeld te schrijven.” Hoe ging dat met dit boek?_ „Dat is iets wat ik in dit boek heb meegenomen bij het schrijven. Misschien is het daardoor iets soberder van taal dan het vorige. Al blijf ik van mooie zinnen houden.” ## _Waar kun je jou, behalve voor schrijven, nog meer voor wakker maken?_ „Ik ben een groot fan van de kringloop. Al moet ik zeggen dat ik daar vooral boeken haal. Verder teken ik graag en vind ik het leuk om andere talen te leren. Zo ben ik bezig geweest met Pools, vanwege een verhaalidee waarvoor ik een Pools boek nodig had. Toen heb ik tegen mezelf gezegd: je mag het pas kopen als je het voor meer dan 50 procent kunt lezen. Zo ver ben ik nog niet.” :::author_streamer 5::: ## _Heb je nog meer onvermoede talenkennis?_ „Ik ken ook wat Deens, daar ben ik al verder mee dan met Pools. En als ik op vakantie ga naar een ander land, probeer ik altijd genoeg te kennen om de verkeersborden te kunnen lezen. Ik koop in het buitenland standaard een boek in de moedertaal van het land, ook al bak ik er vaak niks van.” ## _Barst je boekenkast inmiddels niet uit z’n voegen?_ „Dat is wel een klein probleempje, inderdaad. Ik woon nu weer thuis. Mijn eigen kamer staat redelijk vol. De logeerkamer heb ik eveneens geclaimd en vol boeken gezet. Het is een onderwerp van strijd hier in huis. Maar ik vind het ook zowat om boeken weg te doen. Of om ze niet aan te schaffen, puur en alleen omdat ik er geen plaats voor heb. Dus ik blijf ze vrolijk kopen en denk: vroeg of laat komt er vast een plekje voor.” Lachend: „Als er een lezer is bij wie ik een kamertje voor mijn boeken mag huren, houd ik me aanbevolen.” _N.a.v.: ”Een tijd als deze”, door Sarah van der Maas, uitgeverij Mozaïek, €24,99._ :::kader 1::: :::author_streamer 6:::

Sarah van der Maas móét schrijven, of ze nu lezers heeft of niet

Wat vond je van dit artikel?

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege
op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Sarah van der Maas móét schrijven, of ze nu lezers heeft of niet

Wat vond je van dit artikel?

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Impressie van Terdege
op Instagram