Stichting op de bres voor historische ansovisserij

Hoewel de zon zich achter de wolken verschuilt, hebben de eerste toeristen deze juli-ochtend hun stoeltjes al uitgeklapt aan de oevers van de Oosterschelde nabij Tholen. De grote campers waarmee ze arriveerden, staan op het gras geparkeerd. ## Middeleeuwen Enkele honderden meters verderop, in de buurt van de Bergse Diepsluis, wacht een groepje vrijwilligers van de stichting Behoud Weervisserij bij een portakabin. Het aan de haven geplaatste modulaire onderkomen vormt de uitvalsbasis voor tochten met belangstellenden. „Hoe het ook verdergaat, de portakabin staat hier dit jaar voor het laatst”, moppert Dick Westerhof. Hij is vicevoorzitter van de stichting die zich met een groot aantal vrijwilligers inzet voor het behoud van de ansjovisserij. Deze vorm van vissen wordt volgens de overlevering al sinds de late middeleeuwen in Bergen op Zoom beoefend. „De portakabin gaat weg. Rijkswaterstaat vraagt inmiddels 900 euro voor het gebruik van dit stukje kade. Over meedenken gesproken.” Aan de kade liggen enkele vletten. De platte bootjes zijn geschikt voor tien tot twaalf personen. Ze lopen zelfs tijdens eb niet vast op de plaatselijk ondiepe Oosterschelde. Eentje heeft een elektrische aandrijving, een andere een rumoerige dieselmotor. Het rustige zomerweer van de voorbije dagen staat ondertussen onder druk. De wind wakkert aan tot bijna 4 beaufort en de golven nemen toe. Veel meer moet er niet bijkomen, want bij windkracht 5 wordt er niet meer met derden gevaren naar de weer (zie kader), die heel in de verte te zien is. De stichting wil voor alles voorkomen dat belangstellenden een nat pak oplopen. ## Nachtrust Midden in de Oosterschelde, bij de grote weer met palenrijen van 1800 tot 2000 meter lengte, wacht de vlet van Henk van Schilt, schoonzoon van de eigenaar van vissersbedrijf Van Dort. De vaartijden zijn aangepast aan de getijdebeweging. Alleen met eb was in het nabije verleden de zogenaamde weerkamer gevuld met ansjovis. Toen werd er tweemaal per dag gevist, weet vrijwilliger Caroline Hopmans. „Laag water houdt geen rekening met onze nachtrust. Dit betekende dat er vaak ook ’s nachts naar de weerkamer werd gevaren. Tot de Tweede Wereldoorlog werd er wel 800 kilo per dag gevangen. Soms zelfs zo veel dat boeren het als ‘mest’ over het land verspreidden.” Sinds de dramatische instorting van de vangst is het leegmaken van de weerkamer teruggebracht tot één keer per dag. In de verte zijn de contouren van Krabbendijk, Yerseke en Poortvliet zichtbaar. Er glijden enkele vissersbootjes voorbij. De oestercultuur neemt in dit gebied een belangrijke plaats in. Ondanks de afwezigheid van de ansjovis in het voorjaar en vroege zomer kent het gebied een rijke visstand. Naast kwallen, krabben en kreeften zwemmen er in de regio zeker tweehonderd zeehonden rond. Ook inktvissen en talloze sprotjes vinden hun weg in de zeearm. Aalscholvers moeten soms worden weggejaagd, omdat ze de vissers van hun vangsten beroven. ## Stoppen De ansjovissers houden zich buiten het paaiseizoen bezig met andere vormen van visserij en met het onderhoud aan de vaartuigen en de weer. In de winter worden de palen hersteld en zo nodig vernieuwd. De ongeveer 5 meter lange eiken staken zijn afkomstig van het Brabant Landschap. Ze verdwijnen voor de helft in de bodem. Hopmans: „Aanpassingen hebben plaats in de winter en het vroege voorjaar. Ieder jaar is er wel schade door de vraatzuchtige paalworm, stormen en –wel minder dan vroeger– als gevolg van ijsvorming.” Van Dort heeft de beschikking over een grote en een iets kleinere weer, aan de andere zijde van de grote zandbank in dit deel van de Oosterschelde. Na het uitblijven van visvangsten wilde de laatste ansjovisser er in januari mee stoppen. In overleg met de stichting Behoud Weervisserij is dat een jaar uitgesteld. Een dikke vijftig vrijwilligers ondersteunen nu het bedrijf. In de zomermaanden worden commerciële vaartochten voor toeristen en andere belangstellenden georganiseerd. ## Kwallen Aangekomen bij de weer, een bijzondere verschijning met de rijen staken en de enigszins hartvormige weerkamer, is het wachten tot het water voldoende is gezakt. Het fuikgat is afgesloten met twee horren. Van Schilt gaat met een andere vrijwilliger in een waadpak het water in. Voordat ze met een drijfnet de vis richting de fuik opjagen, verwijdert Van Schilt handmatig alle kwallen die zich hebben opgehoopt voor de onderste hor. De vette, blauwachtige exemplaren hebben soms formidabele afmetingen. „Kwallen doen het hier uitstekend. Dat heeft vermoedelijk met de temperatuur te maken.” :::photo_gallery 1::: Als de fuik is gesloten, wordt de vangst met behulp van een schepnet aan boord gehaald. Zoals vrijwel iedere dag is de opbrengst schamel. Naast kwallen, krabben en kreeften komen er sprotjes, kleine haringachtige visjes, tevoorschijn. Die gaan direct weer overboord. „Gisteren hadden we nog een makreel.” Dit voorjaar zijn er in de netten maar acht ansjovisjes aangetroffen. Uit een viskaar diept Van Schilt nog enkele vissoorten op: een paling en twee inktvissen. Eentje spuit spontaan de zwarte vloeistof waaraan het dier zijn naam dankt over het dek. Dankzij de inspanningen van de stichting kan de ansjovisserij nog tot eind van dit jaar voortbestaan. Aan de provincies Zeeland, Noord-Brabant en de gemeenten Tholen en Bergen op Zoom is een bijdrage gevraagd om het immateriële erfgoed voor het nageslacht te bewaren. De familie Van Dort ziet de vorm van visserij als haar levenswerk en wil graag doorgaan. Westerhof durft niet te zeggen of de inspanningen tientallen lobbyisten succesvol zullen zijn. „Er is ons geadviseerd om publiciteit te zoeken. Daarover hebben we niet te klagen. Zelfs de Duitse televisie hebben we op bezoek gehad. Maar met politieke beslissingen van meerdere partijen is het meestal zo dat de een wacht op de ander. Bovendien wisselt soms de samenstelling van besturen. We moeten het echt afwachten.” :::kader 1::: :::kader 2:::

Stichting op de bres voor historische ansovisserij

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege
op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Stichting op de bres voor historische ansovisserij

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Impressie van Terdege
op Instagram