Voor Kohlbrugge onderstreept de doop de betrouwbaarheid van de belovende God

Het was geen doorsnee-intrededienst, die van dr. H.F. Kohlbrugge in Elberfeld. Nadat hij op dinsdag 9 mei 1848 door de ouderlingen van de Niederländisch-Reformierte Gemeinde met handoplegging was bevestigd, ging hij de zondag daarop voor het eerst als predikant van de gemeente voor. Hij combineerde de intrede met het dopen van 31 kinderen: zuigelingen en peuters, maar ook kleuters die zelf naar het doopvont liepen. De combinatie van intrededienst en doopdienst onderstreept de betekenis die Kohlbrugge toekende aan het sacrament van de doop. Voor het boek ”Hermann Friedrich Kohlbrugge. Biografie, theologie en teksten”, dat binnenkort verschijnt, schreef ds. J.M.J. Kieviet een hoofdstuk over zijn dooponderwijs. De christelijke gereformeerde emeritus predikant uit Barendrecht leerde ”de man uit Elberfeld” al jong kennen. „Mijn vader was een liefhebber en ijverig lezer van zijn geschriften; mijn schoonvader trouwens ook. Ik heb die liefde mede van hen geërfd.” ## _Wat trekt u in de geschriften van Kohlbrugge?_ „De prediking van de vastheid van Gods Woord en wet, de volkomenheid van het offer van Christus en het wonder van zalig worden. De lijdenspreken van Kohlbrugge zijn wat mij betreft de indrukwekkendste. Het leven van de gelovige is volgens hem de geschiedenis van een mens die hardnekkig zondigt en slechts door hardnekkige liefde wordt gered. Het lijden en sterven van de Zaligmaker is het hoogste betoon van die liefde; liefde tot het einde. :::inline_image 1::: Kohlbrugge verwoordt het Evangelie op een geheel authentieke wijze, gestempeld door enerzijds een diep inzicht in de Schriften en anderzijds de hartstochtelijke geloofservaringen die hij persoonlijk kende. Hij heeft diep ervaren wat vlees is. Kenmerkend is zijn vaak paradoxaal verwoorde thematiek: zonde en genade, wet en belofte, vlees en geest, aanvechting en betrouwen. Het geloof is bij hem altijd nochtans-geloof, tegen het zicht- en tastbare in. Kohlbrugge zelf zei van zijn preken dat ze in grote nood zijn geboren. Daarom kunnen ze alleen in soortgelijke nood werkelijk worden verstaan. De spits is bij hem verwondering over Gods genade.” ## _Wat is de zwakke kant van Kohlbrugge?_ „Hij was, om het met dr. W. Aalders te zeggen, een ”irregulair theoloog”.” Kohlbrugge streeft niet naar leerstellig en rationeel evenwichtig. Een eerder ingenomen standpunt kon hij op een later moment weerspreken, als hem dat uitkwam. Daardoor riep hij weerstand op bij mensen die de dingen willen systematiseren. Kohlbrugge liet zich steeds leiden door een pastoraal motief. Hij wil mensen in de engte drijven, opdat ze leren hun heil enkel in Christus te zoeken. Dat is ook kenmerkend voor zijn dooponderwijs. Hij is geen beschouwelijk, maar een pastoraal theoloog.” ## _Hoe verklaart u de grote plaats die Kohlbrugge toekende aan de doop?_ „Het verbond is voor Kohlbrugge de uitdrukking van Gods trouw aan Zijn Woord. Van die trouw geeft Hij getuigenis bij de doop van de kinderen. Ze zijn in Zijn verbond opgenomen en daarom komen aan hen Zijn beloften van genade toe. De doop is daarvan zowel het zichtbare teken als de Goddelijke garantie. Dat de Heere dit belooft, zegt niets van dat kind, want dat is enkel vlees. Het zegt alles van de belovende God. Daarin doet Kohlbrugge veel denken aan Luther.” ## _Wat is het eigene van zijn doopvisie?_ „Ten diepste verwoordt hij niets anders dan wat we in het klassieke doopformulier vinden, en in antwoord 74 van de Heidelbergse Catechismus. Het eigene van zijn dooponderricht ligt in de wisselende accenten die hij legt; ook in de authentieke verwoording. Een steeds terugkerend accent in zijn prediking is dat velen geloven en zien verwarren. Hij acht het een fataal misverstand om te denken dat er eerst zichtbare blijken van vroomheid moeten zijn, vóórdat we de belofte Gods mogen en kunnen geloven. Als er één instelling van God is die ons daarvan wil afbrengen, dan is het wel de doop van onze kinderen. Essentieel voor Kohlbrugges visie is de betrouwbaarheid van Gods belofte in onze vreselijke armoede en hulpeloosheid. De Heere belooft te zullen voorzien in al onze noden en behoeften. Die nadruk op de betrouwbaarheid van Gods beloften blijkt ook in zijn spreken over de zaligheid van jonggestorven kinderen.” ## _Hoe verhoudt het objectieve van de doop zich bij Kohlbrugge tot het subjectieve; de gelovige aanvaarding ervan?_ „Zijn nadruk op de waarachtigheid van Gods belofte en zijn objectieve spreken over de inhoud daarvan zou kunnen leiden tot de vraag of het bij deze dienaar niet wat al te gemakkelijk gaat. Moet er niet een wonder van genade door de Heilige Geest plaatsvinden? Die vraag zou Kohlbrugge bevestigend beantwoorden, zonder twijfel. Meer dan eens roept hij ook in dooppreken op tot persoonlijke toetsing. Toch laat hij er zich niet toe verleiden om die in mindering te brengen op de volle heilswerkelijkheid van Gods genadige toezegging. Alsof na wat God voor mij deed, ik nu mijn prestatie in de vorm van geloof en bekering moet werken. Deze weldaden zijn in diezelfde belofte begrepen. Het moet alles van Hem komen!” ## _Soms doet zijn spreken denken aan de doopvisie van Kuyper._ „En die van Voetius. Het grote verschil is dat Kuyper zijn leerstelling van de veronderstelde wedergeboorte tot een dogmatisch systeem maakte en er zijn kerkvisie op bouwde. We weten wat dat voor gevolgen heeft gehad: een kerk van bezittende mensen, die gingen rusten op wat hun werd aangepraat. Bij Kohlbrugge is de opvatting dat we onze kinderen voor bondgenoten en kinderen Gods hebben te houden bedoeld als medicijn voor een aangevochten ziel. :::author_streamer 1::: Ook op dit punt zie je het irregulaire van Kohlbrugge. In andere preken lijkt hij het verbond te beperken tot hen die door genade deel hebben gekregen aan de vervulling van de beloften. Hij durft het aan om het te laten wringen, zoals verschillende gedeelten van de Schrift dat ook doen. Rationeel krijgen we ze niet op een rij. Wanneer je dat probeert, krijg je een on-Bijbelse schematisering. Kohlbrugge zoekt niet naar een keurig in kader gebracht evenwicht, maar laat de tekst zelf spreken. Hij verwoordt het veelkleurige van de Schrift in het licht van wie hij op dat moment op het oog heeft.” :::inline_image 2::: ## _Wat was voor Kohlbrugge de essentie van de kinderdoop?_ „Niets anders dan wat we in antwoord 74 van de Heidelbergse Catechismus vinden. De inhoud daarvan, en van dat wat Guido de Brès erover zegt in de Nederlandse Geloofsbelijdenis, verstond hij beter dan velen die zich gereformeerd noemen. Onder ons bestaat de neiging het doopformulier in te kaderen in onze subjectivistische beschouwingen. Kohlbrugge honoreert voluit wat er staat tegen de achtergrond van het aangevochten geloof. Typerend is het cryptische antwoord dat hij geeft op de vraag waaraan ik kan weten dat ik uitverkoren ben. „De tollenaar stond van verre.” Dat is het geheim, ook in zijn doopvisie. De tollenaar kon nog maar één hartenkreet slaken: „O God, wees mij, de zondaar, genadig.” En hij ging gerechtvaardigd naar huis. Dat is de boodschap van de doop. Gerechtigheid buiten mezelf en zaligheid in die ene Naam.” ## _Wat kan de gereformeerde gezindte van Kohlbrugge leren als het gaat om de kinderdoop?_ „De nadruk op Gods eenzijdige, aan al het onze voorafgaande, genade. Wat God toezegt, wordt in mijn leven werkelijkheid door een waar geloof, voor Kohlbrugge het nochtans-geloof. Ondanks alles wat ertegenin komt, God houden voor een eerlijk man. De waarde van de doop wordt verstaan in de aanvechting van dat geloof. Maar wie in ongeloof en verzet tegen de betrouwbaarheid van het Woord van God voortgaat, negeert dat wat God in de doop verzekert en verzegelt.” _Mede n.a.v.: ”Hermann Friedrich Kohlbrugge. Biografie, theologie en teksten”, door Hendries Boele, Arie van Elst, Bart-Jan Spruyt (red.); uitg. Brevier, Apeldoorn, 2025._

Voor Kohlbrugge onderstreept de doop de betrouwbaarheid van de belovende God

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege
op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Voor Kohlbrugge onderstreept de doop de betrouwbaarheid van de belovende God

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Impressie van Terdege
op Instagram