Vrede zoeken voor een verscheurd land

Ze waren allebei docent klassieke talen, Marleen en haar man Ilja. En beiden hechtten ze weinig waarde aan geld en succes. Ze droomden ervan in het buitenland dienstbaar te kunnen zijn. Die droom kwam voor het eerst uit toen ze in 2004, nog zonder kinderen, de kans kregen om voor de Gereformeerde Zendingsbond naar Kazachstan te vertrekken, om de Bijbel nauwkeurig te vertalen in het Kazachs. In 2014 kregen ze contact met Kerk in Actie. Die zond hen uit om in Israël diaconale hulp te geven en de oecumene onder christenen te versterken. Ilja werd docent en managementadviseur aan het Bethlehem Bible College. Marleen pakte pastoraal werk voor Nederlanders in en om Jeruzalem op. Marieke (nu 12) en Niels (nu 10) kwamen terecht op een fijne, christelijke school. Mooie jaren volgden. Het gezin leefde in grote betrokkenheid op elkaar en de situatie in Israël. Dat het niet veilig was in het land, wisten ze. Marleen: „We hebben de Gazaoorlog meegemaakt, de busaanslagen en de messenintifada, waarbij werd ingestoken op willekeurige slachtoffers. Een vriendin van mij is ook in een aanslag terechtgekomen. Een van de busaanslagen vond bovendien plaats op de lijn die onze kinderen altijd nemen om naar school te gaan. Ilja en ik hebben het erover gehad wat we zouden doen als een van ons hier zou sterven, zodanig hielden we er rekening mee dat ons iets kon overkomen.” Dat gebeurde echter niet. Aanslagen werden hen bespaard. ## Maar toen brak die zaterdag in oktober 2017 aan. „Ilja ging onder de douche. Het duurde heel lang. Veel langer dan normaal. Ik ging kijken. En toen vond ik hem. Hij was overleden. Reanimatie hielp niet meer. Waaraan hij overleden is, weten we niet. Alleen bij vermoedens van moord of zelfmoord doen ze in Israël een volledige lijkschouwing. Waarschijnlijk heeft hij een hartstilstand gehad, of is hij uitgegleden.” ## Uw wereld stortte in. „Ja. Je bent met z’n tweeën uitgezonden en opeens sta je er alleen voor. Dat is heel heftig. Ik moest ervoor zorgen dat hij naar Nederland overgevlogen kon worden. De begrafenis in Nederland moest worden voorbereid en de herdenkingsdiensten in Jeruzalem en Bethlehem. Allerlei notariële, juridische en administratieve zaken kwamen langs. Toen ik alles afgewikkeld had, begon ik weer met werken. Na verloop van tijd besef je dat je met anderen niet alleen over je eigen verdriet wil praten, maar dat je ook weer kan informeren hoe het hen vergaat.” ## Hoe is het nu met u? „Het gaat op zich wel goed. In het begin was ik heel sterk bezig met overleven. Nu ben ik heel moe. Ik draag de verantwoordelijkheid voor ons gezin alleen. Soms is dat erg zwaar. Ik wil af en toe ook even rust. En ik mis de gesprekken met Ilja, over het leven, de opvoeding, maar ook over ons werk.” ## Heeft zijn plotselinge dood u opstandig gemaakt? „Nee. Ik ben heel blij dat hij niet heeft hoeven lijden. Ik voel me bevoorrecht dat we ruim vijftien jaar getrouwd zijn geweest en dat we samen zo veel hebben kunnen doen. Blijkbaar was het nu Gods tijd om hem tot Zich te nemen. Ik vertrouw erop dat Hij weet wat het beste is en ben blij voor Ilja dat hij bij Jezus is. Voor de kinderen is dat laatste ook een grote troost. Marieke en Niels hebben hem gelukkig écht gekend. Doordat we altijd duobanen hebben gehad, is hij heel aanwezig geweest in hun leven.” ## U bent nu weer aan het werk. Wat doet u precies? „Ik ben pastoraal medewerker voor de Nederlanders die hier wonen en werken. Ik probeer hen te leren kennen en er voor hen te zijn als ze hulp nodig hebben, behoefte hebben aan een klankbord of simpelweg aan een goed gesprek. Ook geef ik lezingen voor Nederlandse toeristen.” ## Waar zijn jullie kerkelijk bij aangesloten? „We kwamen hier onder meer op uitnodiging van de Duits-Lutherse Redeemer Church. Deze gemeente vond het fijn dat er iemand kwam voor de Nederlanders die hun diensten bezochten. We hebben ons toen meteen bij de Redeemer Church aangesloten. De diensten sluiten qua structuur aan bij wat we in Nederland in de Protestantse Kerk gewend waren. We lezen een Bijbelgedeelte, zingen traditionele liederen en dan volgt de preek. Elke zondag wordt het avondmaal gehouden. De kerk bleek echter minder geschikt voor onze kinderen. Die verstonden geen Duits. Dus besloten we een tijdlang elke zondag verschillende gemeenten te bezoeken, zodat we kennis konden maken met zo veel mogelijk Nederlanders in de stad. Inmiddels is ook die routine weer veranderd. Onze dochter is nu 12 en zit op een jeugdgroep bij de baptistengemeente hier in Jeruzalem. Sindsdien gaat ze daar het liefst heen. De diensten daar lijken niet op onze Nederlandse reformatorische diensten, maar de preken zijn wel Bijbelgetrouw, al missen we soms diepgang.” ## De kinderen gaan naar een christelijke school. Hoe is het Bijbelonderwijs daar? „Veel docenten zijn christelijk of joods en dat wereldbeeld wordt wel meegegeven. Maar de meeste leerlingen zijn niet gelovig, joods of moslim. Op de basisschool kregen de kinderen wekelijks Bijbelverhalen mee. Op de middelbare school hebben ze alleen nog religiekunde. Marieke en Niels zijn een van de weinige kinderen in hun klas die naar de kerk gaan. Als het paasevangelie wordt verteld, zijn er kinderen die zeggen: Daar geloof ik niks van. Of: Dit mag ik niet horen van mijn moeder. Thuis lezen we Bijbelboek na Bijbelboek, zodat ze het hele Woord leren kennen. Ook spraken Ilja en ik veel met hen over ons geloof en over Wie God voor ons is. Verder heeft Marieke veel aan de jeugdclub van de baptistengemeente.” ## Mist u de reformatorische wereld? „Soms wel. Aan de andere kant leren de kinderen hier veel andere dingen. Vertrouwen op God in het dagelijks leven bijvoorbeeld, te midden van de spanningen. En dat ze altijd bereid moeten zijn om voor God te verschijnen, omdat de dood dichtbij is. Of dat ze moeten kijken naar het hart van mensen, meer dan naar het uiterlijk. Dat zijn reële zaken die in Nederland soms heel ver weg lijken. In Nederland hebben we ons eigen ideale wereldje gecreëerd waarin alles veilig is en goed geregeld, zodat je de illusie kunt hebben dat het leven maakbaar is. Hier valt die illusie weg, waardoor je God op een andere manier leert kennen. Je voelt je hier veel afhankelijker van God. Wat ik wel mis, is de zondagsrust. Wij hoefden niets te doen op zondag toen ik opgroeide, ook geen huiswerk. Hier is op zondag de hele samenleving weer aan het werk. Als wij naar de kerk lopen, is het een drukte van belang in Jeruzalem. Op zaterdag is het juist heel rustig vanwege de sabbat. >Wat ik wel mis, is de zondagsrust. Een beschermde opvoeding kan ik onze kinderen niet bieden. Ze leven hier midden in de wereld, maar leren zo ook hoe ze daarmee om moeten gaan. Natuurlijk zorgt dat soms voor conflicten. Onze kinderen vinden me af en toe maar streng, omdat ze bepaalde dingen niet mogen die hun leeftijdsgenoten wel doen. Zo heeft elk kind hier op de basisschool al een telefoon. Ik vind dat niet nodig. Ze mogen er van mij alleen een hebben waarmee je kunt bellen. Ook ben ik heel selectief als het gaat om muziek en computerspelletjes.” ## Voelen jullie je thuis in Israël? „Marieke wil hier het liefst nooit meer weg. De kinderen hebben beiden snel Engels geleerd en het altijd naar hun zin gehad op school. Zowel de Joodse als de Palestijnse samenleving is heel kindvriendelijk, dat scheelt misschien. Als hier een kind luid aan het kwetteren is, kijken mensen er vertederd naar, in plaats van verstoord. Wat Ilja en mij betrof: Israël lijkt in veel opzichten op Kazachstan, dus we hebben niet zo hoeven wennen. Je kunt merken dat dit land ooit begonnen is als socialistische staat. De huizen zien er een beetje uit als de Sovjetblokken: veel beton, snel in elkaar gezet. Als je naar de winkel gaat, sta je heel lang in de rij. De caissière heeft geen haast en belt al werkend rustig haar moeder. Bij de uitgang staat een man die je kassabon stempelt. Waarom? Geen idee. Want het maakt hier niet uit hoe je je werk doet, of wat voor werk je hebt. Als je maar werkt. In het begin ergerden we ons weleens aan de inefficiëntie. Maar die twintig minuten in de rij staan, dat hoort er nu eenmaal bij. Dus gebruikten Ilja en ik die tijd om samen de dag door te spreken.” ## Zijn er cultuurverschillen waar u nog moeite mee hebt? „De Israëlische samenleving is best naar binnen gericht. Er zijn maar weinig mensen die goed Engels spreken. Dat kan lastig zijn als je bijvoorbeeld telefonisch iets moet regelen. In Israël leven betekent ook altijd alert zijn vanwege de veiligheidssituatie. We bidden elke dag om bescherming en bewaring. Ik bid ook altijd voordat we in de auto stappen of God ons veilig op onze bestemming wil brengen, want het verkeer is hier heel chaotisch. In Nederland doen we dat misschien ook, maar tegelijkertijd gaan we ervan uit dat we gewoon over drie kwartier of een uur bij oma zijn.” ## ISRAEL WORDT DOOR NEDERLANDSE CHRISTENEN WEL GEZIEN ALS EEN RELIGIEUS LAND. IS HET DAT OOK? „Nee. Een groot deel van de inwoners staat geregistreerd als religieus, maar zo’n 70 procent van de Israëli’s zegt dat niet te zijn. Tegelijkertijd groeit in Israël de ultraorthodoxe groep joden. Zij zonderen zich af van de samenleving. Sommige vrouwen lopen zelfs in een soort boerka’s. Hun jongeren gaan niet in het leger en sommigen zijn zelfs tegen de staat Israël, omdat die gebaseerd is op socialistische principes en niet op Gods werk. Ben je joods, dan zegt dat overigens nog maar weinig over je levenshouding. Als Marieke bijvoorbeeld in de bibliotheek op zoek is naar een mooi boek, komt de joodse bibliothecaresse gerust met een boek over heksen en tovenaars aanzetten. Dat verwarde ons eerst. We hebben weleens aan een jood gevraagd hoe dat zat. Hij antwoordde: „Wij zijn niet zozeer gelovig, wij doen de wet, leven koosjer en houden de sabbat en onze feesten.” Natuurlijk zijn er ook joden die in God geloven, maar dat geldt dus lang niet voor iedereen.” ## Is uw visie op de staat Israël en het conflict de afgelopen jaren veranderd? „Ik heb nooit de roeping gevoeld politieke invloed uit te oefenen, maar bid al van jongs af aan voor de mensen aan beide zijden van het conflict. Dat ik hier nu mag werken, is eigenlijk een bijzondere verhoring op dat gebed. Ilja en ik hebben geen standpunt ingenomen en vormden een soort politiek neutraal terrein, een veilige haven voor de mensen met wie we werkten. Wel doet het leed aan beide zijden van het conflict me verdriet. Sommige mensen uit Nederland die van mijn werk horen, zeggen dat het hen fantastisch lijkt om in Jeruzalem te wonen. Maar als je echt je ogen opent, zie je zo veel gebrokenheid, leed en angst. Israël is een verscheurde samenleving, met veel tegenstellingen. Niet alleen vanwege de politieke situatie hier, maar ook vanwege de manier waarop in Israël omgegaan wordt met het leven. Er is maar weinig respect voor gehandicapten, ongeboren kinderen en zieken. Dit zeg ik niet uit negativisme, maar om een wat realistischere kijk te geven op dit land. Als je beter op de hoogte bent van de situatie in Israël, kun je er ook beter voor bidden.” ## Wat voor plannen heeft u voor de toekomst? „Mijn man en ik hadden grote plannen. Als deze uitzending erop zat, zouden we graag nog eens willen worden uitgezonden. Door zijn overlijden is de toekomst een stuk minder duidelijk geworden. Volgend jaar zomer hopen we terug te gaan naar Nederland. Dan loopt deze uitzending af. Dat zal wel pittig zijn voor onze kinderen. Ze hebben hier zes jaar gewoond. Nederland is een vreemd land voor hen. Wat ik zelf in Nederland moet gaan doen, weet ik ook nog niet. Eén ding weten we zeker: Hij heeft ons tot nu toe geholpen en zal ons ook blijven helpen.”

Vrede zoeken voor een verscheurd land

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege
op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Vrede zoeken voor een verscheurd land

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Impressie van Terdege
op Instagram