Zijn afslankmedicijnen zoals Ozempic dé oplossing als je moet afvallen?

De helft van de Nederlandse volwassenen heeft overgewicht en 16 procent kampt met ernstig overgewicht, ook wel obesitas genoemd. Van obesitas is sprake bij een body-mass index (BMI) van meer dan 30. Onschuldig is overgewicht allerminst. Mensen met overgewicht lopen meer risico op diabetes type 2, een hoge bloeddruk en bepaalde vormen van kanker. Ook hebben ze een verhoogde kans op het krijgen van hart- en vaatziekten, rug- en gewrichtsklachten, galstenen en slaapapneu. :::author_streamer 1::: Daarnaast kunnen overtollige kilo’s op een gegeven moment letterlijk in de weg gaan zitten. „Mensen hebben bijvoorbeeld moeite met meters strikken, krijgen last van hun knieën of kunnen niet meer achter hun kinderen aanrennen.” Dat vertelt Inge Palm, arts en medisch manager bij NOK Clinics, een onderdeel van de Nederlandse Obesitas Kliniek. Dan is er nog het mentale aspect. „Overgewicht doet wat met je zelfbeeld, je eigenwaarde, je relatie met je man of vrouw”, zegt de obesitasexpert. Wat daarbij niet meehelpt, is het beeld dat overgewicht puur het gevolg is van een ongezonde leefstijl. „Niet alleen leken, maar ook sommige huisartsen en specialisten zeggen: Eet gewoon minder. Alsof mensen eenvoudig gewicht kunnen verliezen door hun gedrag te veranderen. Veel patiënten lopen tegen dat stigma aan.” :::inline_image 1::: ## Enorme gezondheidswinst Overgewicht kan meerdere oorzaken hebben: genetische aanleg, gebruik van bepaalde medicijnen, stresshormonen en een omgeving die aanzet tot ongezond eten. De bekende uitdrukking ”elk pondje gaat door het mondje” gaat volgens Palm daarom maar zeer ten dele op. Mensen hebben meestal al van alles geprobeerd om gewicht te verliezen: sporten, diëten, leefstijlprogramma’s. Vaak zijn hun pogingen tevergeefs of hebben ze slechts een kortdurend effect. Palm ziet dagelijks patiënten voorbijkomen die ten einde raad zijn. De ochtend voor het interview sprak ze nog een man met een BMI van 60. Het doel van de behandeling is niet om zijn BMI terug te brengen naar wat het Voedingscentrum als gezond beschouwt: tussen de 18,5 en de 25. „Als zijn BMI met 20 punten zakt, betekent dat al enorme gezondheidswinst.” ## Maagverkleining Met elf vestigingen is de Nederlandse Obesitas Kliniek de grootste privékliniek in Nederland voor mensen met overgewicht. Sinds 1993 kunnen mensen er terecht voor een maagverkleining. Sinds 2019 biedt een onderdeel van dit behandelcentrum, NOK Clinics, ook afslankmedicatie aan. Een maagverkleining is een krachtige methode om af te vallen. Na de operatie verliezen de meeste mensen binnen een jaar ongeveer 30 tot 35 procent van hun gewicht. Er gelden strenge criteria voor een maagverkleining. Mensen moeten een BMI hebben van minstens 40 of een BMI van 35 in combinatie met een gewichtsgerelateerde aandoening, zoals diabetes of gewrichtsklachten. Voor medicatie zijn de voorwaarden minder streng: mensen moeten een BMI van minstens 30 hebben of een BMI van 27 in combinatie met gezondheidsklachten die door het overgewicht worden veroorzaakt. Daarnaast dienen mensen zonder succes een leefstijlprogramma te hebben gevolgd. De Nederlandse Obesitas Kliniek houdt zich volgens Palm aan de landelijke richtlijnen. Mensen die geen ernstig overgewicht hebben, maar afslankmiddelen willen gebruiken vanwege bijvoorbeeld een naderende bruiloft, vangen bij het behandelcentrum bot. Mensen die voor zowel medicatie als een operatie in aanmerking komen, kunnen kiezen wat hun voorkeur heeft. „Wij leggen van beide methodes uit welk percentage gewichtsverlies ze kunnen verwachten, wat de voor- en nadelen zijn en welke aanpassingen het van iemand vraagt. Uiteindelijk bepaalt de patiënt waar we op inzetten. Het is niet aan mij om te zeggen: Jij bent heel zwaar, dus je moet een operatie.” :::author_streamer 2::: ## Vrij luchtig Niet altijd zien mensen een operatie zitten. Zo koos de man met een BMI van 60 voor medicatie, hoewel hij voor een operatie in aanmerking kwam. Maag-darmchirurg dr. Edo Aarts deed eerder in het Reformatorisch Dagblad vrij luchtig over een maagverkleining. „Een kijkoperatie duurt gemiddeld 25 minuten. Binnen een halfuur na de operatie zijn mensen weer op de been. Aan het eind van de dag kunnen ze naar huis”, [zei hij](https://www.rd.nl/artikel/1057437-philip-den-hollander-viel-25-kilo-af-met-afslankmedicatie-het-is-keihard-werken). Palm is het met hem eens dat een maagverkleining voor artsen misschien niet zo spannend is, maar begrijpt terdege dat veel patiënten het als een heftige ingreep beschouwen. „Het vraagt ook veel van ze. Mensen kunnen na een maagverkleining alleen nog kleine porties eten. Ook moeten ze dagelijks voedingssupplementen slikken om voldoende vitamines en mineralen binnen te krijgen.” ## Hongergevoel De obesitasexpert is daarom blij dat er sinds enkele jaren medicijnen op de markt zijn die ook een krachtig effect hebben. De middelen, die het hongergevoel onderdrukken, zijn razend populair. Ongeveer 43.000 mensen in Nederland maakten er vorig jaar gebruik van, blijkt uit cijfers opgevraagd bij Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK). Dit is een stijging van 40 procent ten opzichte van 2023. SFK heeft Ozempic buiten beschouwing gelaten, omdat dit middel is geregistreerd voor diabetes. Er is inmiddels een hele rits afslankmiddelen beschikbaar. Een van de meestgebruikte middelen is Saxenda (liraglutide). Dit werd in april 2022 als eerste medicijn tegen ernstig overgewicht opgenomen in het basispakket. Mensen vallen gemiddeld 7,5 procent af na een jaar gebruik. Een ander populair middel is Wegovy (semaglutide). Dit geeft na 68 weken gemiddeld 10 tot 16 procent gewichtsverlies. Toch gaf Zorginstituut Nederland in juli vorig jaar het [advies](https://www.zorginstituutnederland.nl/publicaties/adviezen/2024/07/12/gvs-advies-semaglutide-wegovy-bij-obesitas) dit middel niet te vergoeden vanuit het basispakket. De effecten op de lange termijn zouden nog onzeker zijn. Ook zouden de maatschappelijke kosten mogelijk de pan uit rijzen. In november 2024 kwam een medicijn op de markt dat nog effectiever is: Mounjaro (tirzepatide). Gebruikers zijn na ruim een jaar gemiddeld 15 tot 22 procent van hun gewicht kwijt. :::inline_image 2::: ## Extra werken Deze middelen moeten mensen eens per dag of per week met een prikpen bij zichzelf toedienen. Daarnaast zijn er ook tabletten tegen overgewicht in omloop. Meest bekend is Mysimba. Volgens Palm is dit medicijn de aangewezen keus voor mensen die overmatig last hebben van lekkere trek. „Dit gaat om mensen die specifiek veel moeite hebben met het weerstaan van verleidingen, zoals koeken of zakken chips die thuis in de kast liggen.” Palm vindt het jammer dat mensen afslankmedicijnen in veel gevallen uit eigen zak moeten betalen. Onlangs sprak ze nog iemand die extra is gaan werken om de middelen te kunnen bekostigen. Mounjaro kost momenteel zo’n 200 tot 500 euro per maand, afhankelijk van de dosering. Saxenda kost 270 euro per maand, Ozempic (bedoeld voor diabetespatiënten) 130 euro en Wegovy rond de 300 euro. :::author_streamer 3::: ## Leefstijl Mensen die afslankmedicatie krijgen, worden bij NOK Clinics begeleid door een coach. Palm: „Mensen moeten echt aan de slag met hun leefstijl. Anders verandert er niets. Ons streven is dat mensen uiteindelijk geen medicatie meer nodig hebben. Dat lukt alleen als mensen hun leefstijl duurzaam veranderen. Dat kost veel tijd en inspanning. Daarom is het zo belangrijk dat mensen goed worden begeleid.” De coach maakt gebruik van een mindmap, een schema met factoren die van invloed zijn op je gewicht. „Tijdens de eerste afspraak met de coach gaan mensen aan de hand van de mindmap op zoek naar hun valkuilen. De een kan bijvoorbeeld slecht omgaan met stress of met de verleidingen van lekker eten. De ander eet te grote porties of beweegt te weinig. Met die zaken gaan ze vervolgens aan de slag. Mensen kunnen zelf aangeven of ze liever frequenter afspreken of minder vaak en dan meer de diepte in.” De obesitasexpert vindt het onverstandig als mensen via internet aan afslankmedicatie proberen te komen. In de eerste plaats omdat ze dan de medische begeleiding missen. Maar ook omdat de inhoud van online bestelde producten niet altijd correspondeert met het etiket. „Ik heb weleens mensen gesproken die online afslankmedicatie hadden besteld. Ze werden er heel ziek van en kwamen op de spoedeisende hulp terecht. Op de doos stond Ozempic, maar op de prikpennen zelf niet. Ik vind dat griezelig. Je weet gewoon niet zeker wat erin zit.” >De middelen lijken het risico te verkleinen op 42 verschillende aandoeningen ## Positieve effecten Een deel van de mensen kan het gebruik van afslankmedicatie na verloop van tijd afbouwen. Palm: „Dat is mooi, maar medisch gezien niet strikt noodzakelijk. De middelen zijn veilig, als je ze via de apotheek hebt gekregen.” Er zijn zelfs aanwijzingen voor positieve effecten van afslankmedicijnen. [Amerikaans onderzoek](https://www.nature.com/articles/s41591-024-03412-w) wees begin dit jaar uit dat de middelen het risico lijken te verkleinen op 42 verschillende aandoeningen, waaronder drugsverslaving, dementie, longaandoeningen (zoals COPD), nierfalen en chronische darmontstekingen. De effecten kunnen deels verklaard worden doordat mensen afvallen. Daarnaast lijken de medicijnen bepaalde processen in het lichaam gunstig te beïnvloeden, [verklaarde](https://www.volkskrant.nl/wetenschap/afslankmedicijnen-blijken-verrassend-effectief-tegen-42-aandoeningen-van-psychose-tot-leverfalen~be9b12d6/) Thomas van Sloten, internist-vasculair geneeskundige bij het UMC Utrecht, in de Volkskrant. Afslankmedicijnen kunnen echter ook bijwerkingen geven, zoals misselijkheid en darmklachten. Die klachten verdwijnen vaak vanzelf als het lichaam gewend is geraakt aan het middel. Eén op de duizend mensen krijgt te maken met een ernstige bijwerking: alvleesklierontsteking. Mensen kunnen daar heel ziek van worden en moeten per direct stoppen met het medicijn. Momenteel lopen honderden studies naar nieuwe afslankmiddelen. Palm verwacht dat de middelen in de toekomst steeds belangrijker worden, al zullen ze andere behandelmethodes, zoals een maagverkleining, niet vervangen. „Vroeger konden we mensen twee opties aanbieden: ga op dieet of laat je opereren. Toen kwam medicatie. Het arsenaal aan middelen zal steeds breder worden. Daardoor kunnen we nog beter kijken wat bij iemand past.” :::kader 1::: :::kader 2:::

Zijn afslankmedicijnen zoals Ozempic dé oplossing als je moet afvallen?

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege
op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Zijn afslankmedicijnen zoals Ozempic dé oplossing als je moet afvallen?

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Impressie van Terdege
op Instagram