Het dienjaar: voorbereiding op een eventuele oorlog én op het leven

Eén moment tijdens zijn eindoefening zal hem altijd bijblijven. Hidde den Hartog (19) uit Opheusden moet wachtlopen met zijn buddy. Het is nacht. De temperatuur schommelt rond het vriespunt. Tot overmaat van ramp regent het onophoudelijk. De kou kruipt in zijn botten. Hidde: „Doorweekt liepen we op een terrein langs de snelweg. Er leek geen einde aan de nacht te komen. We waren door en door verkleumd en staarden naar de vrachtwagens die langskwamen, met in de verwarmde cabines chauffeurs die een slokje van hun hete koffie namen. Toen keken we elkaar aan en schoten in de lach. Allebei wisten we op datzelfde moment precies van elkaar wat we dachten: Waarom dóén we dit in vredesnaam, als we ook vrachtwagenchauffeur hadden kunnen zijn!” ## Behoorlijk pittig Na zijn opleiding beveiligen en bewaken aan het Hoornbeeck College besluit Hidde zich in 2024 aan te melden voor het dienjaar van defensie, een militair dienstjaar op vrijwillige basis, dat sinds enkele jaren bestaat. Er volgen een keuring en een opleiding, voordat hij daadwerkelijk aan de slag kan als infanterist bij de luchtmobiele brigade in Schaarsbergen. „De keuring is zowel fysiek als mentaal behoorlijk pittig. Je bent tijdens het dienjaar namelijk echt militair. Als je door de keuring komt, volg je tien weken lang een opleiding. Ik deed dat bij de Koninklijke Militaire School (KMS) in Ermelo, die alle basisopleidingen van soldaten en onderofficieren van de landmacht verzorgt.” Met zijn Basisopleiding Koninklijke Landmacht-certificaat (BOKL) kan de kersverse militair vervolgens aan de slag als volwaardig infanterist. „Een infanteristengroep bestaat normaal uit acht mensen, ik werd daar als negende aan toegevoegd. Je krijgt lessen, verzorgd door sergeants en korporaals. We hadden veel vaste sportmomenten, waarbij we bijvoorbeeld gingen hardlopen of de hindernisbaan op gingen. Verder deden we aan ochtendsport, dan moesten we fysiek even flink aan de bak om op die manier de dag goed te beginnen. Dinsdags waren we standaard in het veld voor ”contact drills”: daarbij leer je onder meer wat je doen moet als je in vijandelijk gebied bent en er wordt op je geschoten.” Vooral de eerste periode hakt erin, vindt Hidde. „Hoe fit je ook bent, het blijft zwaar. Ik heb van jongs af aan veel gesport en ik heb daar aanleg voor, maar dan nog. Mentaal vraagt het dienjaar ook veel van je. Je wordt echt in het diepe gegooid, er wordt tegen je geschreeuwd... Vooral op momenten dat je fysiek uitgeput bent, vraag je je af waarom je dit eigenlijk doet. Dat merkte ik ook bij de anderen. Tegelijk praat je elkaar daar dan wel weer doorheen. Al zijn er ook die afhaken. Ik deed het dienjaar samen met mijn tweelingbroer en een vriend. Zonder hen zou ik het ook gered hebben, maar dit was wel leuker en heeft me op sommige punten toch geholpen.” ## Heel serieus De reacties van zijn ouders op het feit dat twee zoons tegelijk het soldatenpak aantrekken, verschillen enigszins, vertelt Hidde. „Mijn vader heeft zelf bij defensie gezeten en vond het vooral leuk. Mijn moeder maakte zich best een beetje zorgen, vooral vanwege de situatie in de wereld. Zij had liever niet dat we dit deden. Toch zei ook zij: Als jullie dit echt graag willen, moet je het gewoon doen.” Hoewel Hidde vanwege het werk van zijn vader is opgegroeid met begrippen uit de militaire wereld, wordt de oorlog wel een stuk concreter tijdens zijn dienjaar. „Je leert schieten en dat heeft een reden. Je doet scenario’s na die werkelijkheid kunnen worden. Ik merkte ook echt dat defensie heel serieus aan het trainen is. Je ziet dat er veel grotere oefeningen gehouden worden dan voorheen. En onlangs is er bijvoorbeeld nog een lichting naar Litouwen gegaan. In de tijd dat ik het dienjaar deed, hebben alle hoge functionarissen gesprekken gevoerd waaraan je merkte: Als het misgaat, willen we er klaar voor zijn. Gaandeweg zag ik steeds meer het echte vechten terug in onze oefeningen. We gingen bijvoorbeeld opeens veel loopgraafoefeningen doen, omdat loopgraafgevechten op dat moment aan de orde waren in Oekraïne. Er kwam ook weleens een Oekraïense soldaat trainingen geven. Alles was duidelijk bedoeld als voorbereiding. Dit zorgde voor een stukje extra innerlijke motivatie. Je beseft: dit is voor het echie, dit heeft een doel.” Anderen raadt hij het dienjaar enthousiast aan. Je doet dit niet alleen voor de veiligheid van Nederland, maar ook voor je persoonlijke ontwikkeling, zo is Hiddes ervaring. „Mij heeft het absoluut veranderd. Er wordt niet voor niets weleens gezegd: eens een militair, altijd een militair. Zo ervaar ik dat zelf ook. Ik heb er enorm veel van geleerd. Je wordt weerbaarder. Je wordt gedisciplineerder. Je krijgt veel meer doorzettingsvermogen, zowel fysiek als mentaal. Je leert samenwerken, ook met mensen met wie je veel liever nooit zou samenwerken. Doordat je van dichtbij gaat meemaken wat oorlog betekent, word je veel dankbaarder voor vrijheid en voor voedsel. Het dienjaar is niet voor niets heel populair. Het werkt trouwens ook goed als het gaat om het werven van nieuwe militairen, constateert Hidde: „Na het vorige dienjaar heeft 75 procent van de lichting bijgetekend.” Zelf zit hij nu in „de switch van landmacht naar marechaussee. Ik hoop beroeps te worden, als wachtmeester.” Hoewel het dienjaar vrijwillig is, vindt Hidde voor plicht ook wel wat te zeggen: „Ik geloof dat het heel goed zou kunnen zijn voor de samenleving. Je hebt dan met z’n allen hetzelfde gedaan, en dat ook nog eens voor je eigen land. Aan de andere kant ben ik me ervan bewust dat het voor sommige mensen toch wel lastig is, in verband met hun studie of baan. Maar het kan op een gegeven moment natuurlijk nodig zijn dat de dienstplicht –die tenslotte nog steeds bestaat– vanwege bepaalde omstandigheden omgezet wordt naar opkomstplicht.” ## Kilo’s op je rug Ook een vriend van Hidde, Jelle Hoogendoorn (19) uit Lunteren, beschouwt het dienjaar als een verrijking voor het leven. De studie bestuurskunde waaraan hij in 2023 begint, blijkt hem te weinig uitdaging en voldoening te bieden. Jelle: „Ik had behoefte aan meer discipline, een hogere mentaliteit en een beetje avontuur. Via mijn vader hoorde ik van het dienjaar. Toen ik mijn propedeuse bestuurskunde had, kon ik in 2024 precies met het dienjaar beginnen. Mijn vader vond het goed en mooi; mijn moeder was wel een beetje bezorgd, maar dat zijn alle moeders in zo’n geval, denk ik. Ze stonden er in elk geval allebei helemaal achter.” De overgang van de collegebanken naar het militaire oefenterrein is groot. „Ik was gelukkig wel conditioneel fit en ben bovendien bewust gaan trainen voor de keuring. Want als soldaat met veel kilo’s op je rug gaan marsen, is toch wat anders dan een rondje hardlopen of trainen in de sportschool. Om me voor te bereiden op de fysieke keuring en op de opleiding, heb ik veel gemarst met een rugzak. Die had ik dan gevuld met zandzakken en flessen frituurvet om er wat gewicht in te krijgen.” ## Stemmetje Net als Hidde kiest hij na de tien weken durende BOKL voor de 11 Luchtmobiele Brigade, een onderdeel van de landmacht. Het water trekt hem niet. Lang varen evenmin. „Met de marine had ik dus niet zo veel, met de marechaussee en luchtmacht ook minder. Ik wilde het liefst het ‘echte’ infanteristenwerk doen.” Fysiek en mentaal wordt er daar „zeker wat van je gevraagd”, vindt Jelle. „Je krijgt echt momenten dat je er fysiek helemaal doorheen zit. Maar juist voor die momenten doe je het ook. Dat je er fysiek doorheen zit, heeft voornamelijk een mentale oorzaak. Want het is een stemmetje in je hoofd dat zegt dat je niet meer kan, dat je moet stoppen. Hoe vaker je met deze gedachten en emoties in aanraking komt, hoe beter je ermee leert om te gaan en hoe weerbaarder je mentaal wordt.” Je moet in een dienjaar overigens eerst beléven hoe iets is en pas daarna krijg je handreikingen. „Op ons eerste bivak werd ons bijvoorbeeld niet uitgelegd hoe je de rugzak op de juiste manier afstelt. Door ons eerst te laten ervaren hoe vervelend het is als die niet goed afgesteld is, wisten we daarna dat dit enorm belangrijk is. Na deze twee dagen –toen iedereen last van z’n rug had– kregen we gelukkig uitleg over hoe je dit goed doet. Op deze manier leer je enorm snel. Soms moet je urenlang of zelfs dagenlang wachten tot je eindelijk een actie ingaat. Daarnaast ben je heel veel aan het oefenen, wat ook saai kan worden. Er is soms best veel onzekerheid, er ontstaan irritaties en na een actie ben je veel aan het poetsen. Maar al deze dingen horen erbij. Want hierdoor ga je écht samenwerken, verleg je grenzen en leer je jezelf en je buddies beter kennen.” ## Pak sneeuw Al met al zijn er tijdens zijn dienjaar veel mooie momenten, waar Jelle met plezier op terug zal kijken. „Van wakker worden in de sneeuw tot aan springend voorwaarts gaan in 37 graden. Van samen met je buddy wachtlopen in de regen tot aan trainen om een woning te zuiveren van de vijand. Van nachtschieten tot aan een wateroversteek doen. Van bijna levensechte scenario’s met gewonden tot aan elkaar motiveren als echte buddies. Dingen die ik nooit zal vergeten. :::inline_image 1::: Op een nacht had ik alleen de wacht, terwijl de rest genoot van de paar uurtjes slaap. Achter me hoorde ik wat geritsel. Ik vermoedde dat iemand kwam checken of er wel wacht gehouden werd, dus ik bleef gewoon zitten. Na een tijdje keek ik achterom, oog in oog met een vos. Dat was wel grappig. Je komt meer dieren tegen: herten, zwijnen en zelfs wolven kwamen soms ook even kijken tijdens onze oefeningen. Tijdens een andere oefening mochten we een poncho boven onze slaapzak spannen. Onze kaderleden gaven aan dat de weersvoorspellingen er niet aangenaam uitzagen. Wij wisten van niks. Toen ik wakker werd, omdat ik wacht moest gaan lopen, ontdekte ik waarom we die poncho mochten spannen. Er lag een pak sneeuw! Om me heen lagen overal mensen te slapen. Sommigen waren helemaal ingesneeuwd. Een koude, maar onvergetelijke ervaring. Toen de ochtendzon opkwam, gingen we een aanval in. Dat was prachtig in de sneeuw met de kleuren van de zonsopkomst.” ## Geloof Ook het feit dat hij samen met Hidde een van de weinige christenen in het dienjaar was, heeft Jelle uitsluitend als positief en leerzaam ervaren. „Het was goed voor me om kennis te maken met een andere wereld. Je leert op die manier voor je standpunten uit te komen. Ik heb echt mooie gesprekken over het geloof gehad en gemerkt dat veel mensen op zoek zijn. Anderen stelden mij vragen waar ik nog nooit over nagedacht had. Je moet dan wel sterk in je schoenen staan, maar ik heb nooit vervelende ervaringen opgedaan. Integendeel. Tijdens de opleiding gaf ik bijvoorbeeld op een gegeven moment aan dat ik het niet fijn vond dat er zo gevloekt werd. Vanaf dat moment hoefde ik er niet vaak meer wat van te zeggen. Het waren niet-kerkelijken die elkaar corrigeerden als er iemand vloekte. Erg bijzonder.” Drastisch veranderd heeft het dienjaar hem niet, denkt Jelle. „Ik ben niet enorm veranderd als persoon, maar het heeft me zeker wel gevormd. Daarnaast ben ik me er bijvoorbeeld veel meer van bewust geworden hoe comfortabel wij het hebben. Als je twee weken in natte en koude omstandigheden hebt doorgebracht, ben je héél tevreden met een warm bed en een verse boterham met kaas. Daarnaast heb ik gigantisch veel geleerd over het militaire vak, de militaire vaardigheden en heb ik leren werken in een grote organisatie.” Het samenwerken in zo’n dienjaar is heel anders dan binnen een bedrijf of in het schoolleven, heeft hij ervaren. „De groep staat namelijk boven het individu. Dan ga je nu eenmaal anders samenwerken. Het is erg motiverend als je het echt als groep doet. En het geven en krijgen van feedback, dat gebeurt heel direct. En dat werkt, heb ik ervaren. Op persoonlijk vlak heb je er dus veel aan, maar het samen bezig zijn voor de Nederlandse en de internationale veiligheid was ook een stimulans voor mij.” Jelle zou het dienjaar daarom „voor 100 procent bij anderen aanbevelen. Het is een geweldige kans die je maar één keer krijgt. Dit jaar ga ik nooit vergeten. Ik heb enorm veel geleerd in een korte tijd en ik heb er wat aan gehad op persoonlijk vlak. Daarnaast heb ik een goede basis gekregen om als soldaat te dienen binnen de Koninklijke Landmacht. Wie weet waar ik mijn militaire vaardigheden in de toekomst nog voor in kan zetten. Er is namelijk een reële dreiging in de wereld, ook in Nederland.” :::inline_image 2::: Voor een dienstplicht pleit hij desondanks niet. „Nee, ik vind het goed zoals het nu gaat. Door een dienjaar heb je alleen gemotiveerde jongeren die een aanwinst kunnen zijn voor de krijgsmacht. Daarnaast ontvangen alle zeventienjarigen sinds kort een verplichte vragenlijst per post. Hierdoor kunnen ze overwegen of een loopbaan bij defensie bij hen past. Als je het dienjaar verplicht maakt, krijg je ongemotiveerde mensen, die hun tijd komen uitzitten. Dat zou de kwaliteit van de krijgsmacht naar beneden halen. Daar moet je voor waken. Als je al zeker weet dat je bij defensie wilt gaan werken, zou ik geen dienjaar doen, maar gelijk solliciteren voor beroepsmilitair.” ## Stoere plaatjes Christianne (19) –„liever geen achternaam”– begon twee maanden geleden aan haar BOKL. „Na mijn mbo-opleiding maatschappelijke zorg heb ik heel kort in een crisisopvang gewerkt en dat vond ik geweldig, maar om nou gelijk te beginnen met fulltime werken tot aan m’n pensioen, dat vond ik ook zowat. Tijd voor een tussenjaar dus, waarin ik veel kan leren voor de rest van mijn leven. Op Insta zag ik mooie dingen van een dienjaar bij defensie langskomen.” Lachend: „,Stoere ‘modderplaatjes’ van militairen, met als einddoel de baret en strepen verdienen.” :::author_streamer 1::: Wat haar ook aansprak: „De discipline, leren overleven en vechten in het bos, belangrijke leiderschapsskills.” Ze meldde zich voor de keuringen. „Tijdens de psychologisch keuring vallen veel mensen af, daarom krijg je die eerst. Je moet daar in een uurtje je hele leven uitleggen aan iemand met wie je totaal geen band hebt en die je nooit meer zult zien, dat was wel een gek idee. Verder moet je thuis onder andere cognitietesten doen, waardoor ze bij defensie inzicht krijgen in je IQ.” Er volgde een medische keuring en tot slot een fysieke keuring. „De eisen daarvoor zijn van tevoren bekend, zodat je ervoor kunt trainen.” ## Inspectie De internaatperiode van twee weken, waarmee de opleiding begon, vond Christianne „pittig!” „Álles wat je doet, wordt daar voor je bepaald, van opstaan tot slapen. Tijdens de internaatperiode wordt de nadruk gelegd op discipline en tijden halen. Je krijgt ’s morgens een paar minuten om je op te frissen; de mannen kunnen zich heel snel scheren; je bed moet je superstrak opmaken, je kleren moeten allemaal op dezelfde manier heel netjes opgevouwen zijn. Er mag geen kreukeltje in zitten. En alles moet schoongemaakt worden. Elke morgen om halfacht is er dan schoonmaakinspectie. Is er iets niet goed, dan smijten ze alles uit je kast en kun je opnieuw beginnen. Ze zijn echt heel streng tijdens die internaatweken. Je mag bijvoorbeeld overdag niet op de bedden zitten. Bedden zijn om op te slapen, en stoelen om op te zitten, is de redenering. Nu was er een jongen die werd betrapt toen hij toch op een bed zat. Die nacht moest onze hele groep op de grond slapen. Inmiddels kan ik er wel om lachen, maar het sliep erg hard en ongemakkelijk. Het is frustrerend als één iemand het voor de hele groep verknalt.” :::author_streamer 2::: Ondanks dit soort belevenissen vindt Christianne het dienjaar „tot nu toe heel vet!” Of ze aan het eind ervan bijtekent, weet ze op dit moment nog niet, maar die optie blijft beslist open. ## Code geel Speelt de onrust in de wereld ook een rol bij haar keuze? „Natuurlijk denk je daar wel over na. Ik heb in de eerste plaats voor het dienjaar gekozen om mezelf verder te ontwikkelen, maar het draait bij defensie om oorlog. Daar oefen je ook voor. Je weet dat je na een dienjaar tien jaar oproepbaar bent. Dat maakt het met alle dreiging van nu wel heel serieus.” Inmiddels heeft Christianne de helft van de opleiding erop zitten, inclusief enkele oefeningen. „Tijdens de eerste oefening lagen we met code geel in het bos: het waaide hard en er viel heel veel regen. Echt alles was nat. We waren koud en vies en we konden ons drie dagen lang niet douchen. Toen heb ik wel een moment gehad dat ik in mijn slaapzak lag en dacht: waarom ben ik hieraan begonnen? Maar door dat dan te delen met de groep, zet je je daar ook wel weer overheen. De tweede oefening viel door deze ervaring juist heel erg mee, want toen hadden we heerlijk weer.” Tijdens de eerste oefening bedacht de sergeant een leuk spelletje, om ons even op te beuren. Hoeveel mensen kunnen er in één minuut in een dixi? Geloof het of niet, met flink proppen tien mensen!” :::inline_image 3::: ## Minder spierkracht Haar ouders en anderen uit haar omgeving moesten „uiteraard even wennen aan het idee”, aldus Christianne over haar deelname aan het project van defensie. „Maar gelukkig staan ze achter mijn keuze en krijg ik regelmatig een kaartje opgestuurd met allemaal trotse en lieve teksten.” Ze zit met twee andere vrouwen in een groep, en er wordt geen onderscheid tussen dames en heren gemaakt. „Iedereen moet aan dezelfde eisen voldoen. Maar je kunt er niet omheen dat vrouwen zwakker zijn dan mannen, wij hebben gewoon minder spierkracht. Gelukkig heb ik zelf mijn lengte mee. In mijn team zit een dame die best klein is. De rugzak die wij moeten dragen, is bijna twee keer zo groot als zijzelf. In zo’n geval is er echt wel een sterke kerel die even helpt.” :::author_streamer 3::: Een ander voorbeeld: „Op een dag moesten we als groep 200 push-ups doen, omdat we die dag veel fouten hadden gemaakt. Als een kraag niet strak genoeg is gevouwen of de veters niet weggewerkt zijn, betekent dat namelijk al twintig push-ups. Zo kom je snel bij de 200. Wij vroegen ons als meiden af: hoe gaan we dat ooit voor elkaar krijgen, tweehonderd push-ups! In setjes van twintig begonnen we ze ‘in te leveren’ bij de sergeant. Toen hij zag dat we echt alles gegeven hadden, mochten wij verder op de knieën. Zo zie je dat er in de praktijk soms toch wel rekening met ons wordt gehouden.” :::kader 1::: :::kader 2:::

Het dienjaar: voorbereiding op een eventuele oorlog én op het leven

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege
op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Het dienjaar: voorbereiding op een eventuele oorlog én op het leven

Ontvang onze nieuwsbrief

Meer over

Impressie van Terdege op Instagram

Thema's

Meer Terdege

Over Terdege

Service & contact

Volg ons

Impressie van Terdege
op Instagram